Elektrostatika, o‛zgarmas tok, o‛zgaruvchan tok, magnetizm

Ushbu oʻquv qoʻllanma Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi tomonidan Toshkent arxitektura qurilish instituti talabalari uchun moʻljallangan. Qoʻllanma umumiy fizika kursining elektrostatika, oʻzgarmas tok, oʻzgaruvchan tok va magnetizm qismlariga oid 10 ta laboratoriya ishini oʻz ichiga oladi. Unda har bir laboratoriya ishining nazariy qismi mufassal bayon etilgan. Qoʻllanma oliy texnika oʻquv yurtlarining talabalari uchun moʻljallangan.

Asosiy mavzular

• Galvanometrning tok kuchi va kuchlanishi boʻyicha boʻlim qiymatlarini aniqlash: Galvanometrning tok kuchi va kuchlanishi boʻyicha boʻlim qiymatlarini aniqlash usullari, sezgirligi va boʻlimi qiymatlari, asbob sezgirligi va xatoliklarni hisoblash.
• Elektrostatik maydonni oʻrganish: Elektrostatik maydon hosil boʻlishi, zaryadlar taʼsiri, Kulon qonuni, kuchlanganlik, potensial, ekvipotensial sirtlar va ularning xususiyatlari.
• Kondensator sigʻimini Uitson koʻprigi yordamida oʻlchash: Kondensatorning elektr sigʻimi, farada, yassi kondensator, ketma-ket va parallel ulash, Uitson koʻprigi, oʻzgaruvchan tok.
• Galvanik elementlarning elektr yurituvchi kuchini kompensatsiya usuli bilan oʻlchash: Oʻzgarmas elektr toki, tok kuchi, elektr yurituvchi kuch (EYuK), kuchlanish, Om qonuni, Kirxgof qoidalari, kompensatsiya usuli, normal element.
• Choʻgʻlanma lampochkalarning qarshiligi va quvvatini aniqlash: Choʻgʻlanma lampochkaning qarshiligi, quvvati, harorati, qarshilikning haroratga bogʻliqligi, ketma-ket va parallel ulash.
• Oʻtkazgichning qarshiligini oʻzgarmas tok koʻprigi yordamida aniqlash: Oʻtkazgich qarshiligi, oʻlchash usullari, Uitson koʻprigi, reoxord, Kirxgof qoidalari.
• Elektron lampaning ishlashini oʻrganish va katodning haroratini aniqlash: Elektron lampa, katod, anod, termoelektron emissiya, potensial toʻsiq, diodning volt-amper xarakteristikasi, katod harorati.
• Gʻaltakning induktivligini, toʻla kuchlanish va tok orasidagi faza siljishini hamda muhitning magnit singdiruvchanligini aniqlash: Gʻaltak induktivligi, oʻzinduksiya, Lens qoidasi, garmonik tebranishlar, aktiv va reaktiv qarshilik, vektor diagramma, muhitning magnit singdiruvchanligi.
• Yerning magnit maydoni induksiyasining gorizontal tashkil etuvchisini tangens – bussol yordamida aniqlash: Yerning magnit maydoni, magnit anomaliyasi, tangens-bussol, magnit meridiani, Bio-Savar-Laplas qonuni.
• Elektronning solishtrima zaryadini magnetron usuli yordamida aniqlash: Elektronning solishtirma zaryadi, Lorens kuchi, magnetron, termoelektron emissiya, anod toki, kritik qiymat.