Манбашунослик ва матншунослик
Ushbu hujjatda Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o'zbek tili va adabiyoti universiteti olimlari tomonidan yaratilgan "Adabiyotshunoslik va matnshunoslik" fanidan qisqacha ma'lumot berilgan. Ushbu qo'llanma o'zbek tilida yaratilgan bo'lib, unda adabiy manbalarni izlash, tahlil qilish va nashrga tayyorlash kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Qo'llanma filologiya sohasida tahsil olayotgan talabalar, tadqiqotchilar va adabiyot ixlosmandlari uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Manbashunoslik fanining predmeti va tarixi: Manbashunoslikning vazifalari, manbalarni tasniflash, manbalarni qidirish usullari va manbashunoslikning boshqa fanlar bilan aloqasi.
- Manbashunoslikning rivojlanish yo'nalishlari: Nazariy va amaliy manbashunoslik, manbalarga turli davrlarda e'tibor, manbalarni tadqiq qilish uslublari.
- Manbalarning tur va shakllari: Manbalarning tashqi belgilari, toshdagi yozuvlar, teridagi yozuvlar, manbalar tasnifi.
- Manbashunoslik va matnshunoslikning ёндош sohalari: Arxeografiya, paleografiya, uslubshunoslik, tarixiy poetika, qadimiy lug'atlar, germenevtika.
- Yozuv tarixi va qo'lyozma manbalar. Paleografiya: Yozuvning paydo bo'lish tarixi, qo'lyozma manbalarning rivojlanishi, paleografiyaning asosiy vazifalari.
- Turli yozuv va davrlarda yuzaga kelgan manbalarga обзор: Oromiy-suriya yozuvi negizida avesta, xorazmiy, sug'd, kushon, runiy, uyg'ur yozuvlari вужудга келди.
- Turkiy adabiyotning eng qadimgi manbalari: Avesta, qadimgi qissalar, manbashunoslik tarixi.
- Islom davri manbashunosligining shakllanishi va rivojlanishi: Islomiy manbalarning yuzaga kelish tarixi, tafsir ilmi manbalari.
- Adabiyotshunoslikka oid qadimiy manbalar: Ilmiy asarlar, tazkira va bayozlar, manaqib va holotlar, manbashunoslikka oid ma'lumotlar izlash.
- Markaziy Osiyoda qog'oz ishlab chiqarish va kitob yaratish tarixi: Qog'ozning kashf etilishi, kitobat san'ati, xattotlik, naqqoshlik san'ati. Xirot Samarqand, Buxoro xattotlik maktablari.
- Qo'lyozmalar fondi: Qadimiy Sharq mamlakatlarida kitob yig'ish an'analari. O'rta asr kitob xazinalari. Toshkentda qo'lyozmalar fondining tashkil etilishi.
- Fond ustida ishlash: Fondlarda faoliyat turlari. Kataloglar tuzish. Ilmiy izlanishlar olib borish.
- Qo'lyozmalarni tavsiflash: Qo'lyozmalarni tavsiflashning turli fondlardagi prinsiplari. Yagona prinsipning davr talabi ekani.
- Qo'lyozmalar fondini boyitish: Fondga nodir qo'lyozmalar jalb etish usullari. Boshqa fond qo'lyozmalaridan nusxalar keltirish.
- Manbashunoslik tadqiqoti olib borishning ilmiy mezonlari: Tadqiqot sohalari; ularga qo'yiladigan talablar. Tadqiqotlarda shakl va mazmun birligi. «Abjad» va tarixlar. Yil hisobi.
- Islom davri manbashunosligining shakllanishi va rivojlanishi: Mutaqillik yillari O'zbekistonda olib borilayotgan manbashunoslik tadqiqotlari va ularning natijalari.
- Matnshunoslik asoslari: Manbashunoslikning tadqiqotlari,matnning turlari,o'zgarishlari va h.k.