Экология
Ushbu kitob ekologiya fanining mohiyati, tuzilishi va qishloq xо‘jaligidagi ahamiyatini yoritadi. Unda ekologik omillar, биоsferada moddalar aylanishi, turli xil ekotizimlar va ularni muhofaza qilish masalalari kabi mavzular kеng yoritilgan. Kitob qishloq xо‘jaligi оliy о‘quv yurtlari talabalari va bu sоhada faoliyat yuritayotgan mutaxassislar uchun mо‘ljallangan.
Asosiy mavzular
- Ekologiyaning predmeti, maqsad va vazifalari. Autekologiya va sinekologiya: Ekologiya fan sifatida tirik organizmlarning atrof-muhit bilan o'zaro munosabatlarini, ekotizimlarning tuzilishini, биоgeotsenozlarning harakatlanish qonuniyatlarini va biosferani o'rganadi. Uning vazifasi tabiatni inson ta'siridan himoya qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish yo'llarini izlashdir. Autekologiya turlarning muhitga moslashuvini, sinekologiya esa ekotizimlar va jamoalarni o'rganadi.
- Asosiy ekologik omillar: Tirik organizmga ta'sir etuvchi har qanday omil ekologik omil hisoblanadi. Ular abiotik (jonsiz tabiat), biotik (tirik organizmlar ta'siri) va antropogen (inson faoliyati) bo'lishi mumkin. Har bir omilning organizm uchun optimal, minimal va maksimal darajalari mavjud.
- Biosfera: Biosfera - tirik organizmlar yashaydigan va ularning faoliyati ta'sirida o'zgaradigan Yer qobig'i. Biosferaning asosiy qismlari - atmosfera, gidrosfera va litosferaning yuqori qismi. Biosferada moddalar aylanishi va energiya oqimi sodir bo'ladi.
- Ekotizimlar: Ekotizim - tirik organizmlar va ularning yashash muhiti o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik asosida shakllangan tabiiy majmua. Ekotizimlar turlicha bo'lishi mumkin: o'rmon, cho'l, ko'l va h.k. Har bir ekotizimda oziq zanjiri va energiya piramidasi mavjud.
- Атроf muhitni muhofaza qilish: Atrof muhitni muhofaza qilish deganda atmosfera, gidrosfera, litosfera va bioresurslarga zarar yetkazmaslik choralarini ko'rish tushuniladi. Ekologik muammolarni hal etishda texnologiyalarni takomillashtirish, chiqindilarni qayta ishlash va qayta tiklash texnologiyalarini joriy etish muhim ahamiyatga ega.