Микроорганизмларни ўстиришда модда алмашинув жараёнлари
Ushbu matn mikroorganizmlarni o'stirish, ularning modda almashinuvi jarayonlari va bioreaktorlardagi moddiy balansga bag'ishlangan ma'ruzadir. Unda aerob va anaerob jarayonlar, kislorodning ahamiyati, oziqlanish sharoitlari va modda almashinuvi jarayonlarining intensivligini oshirish yo'llari, shuningdek, mikrobiologik sanoatda kislorod bilan ta'minlashning muhimligi haqida ma'lumot beriladi. Matn, shuningdek, moddiy balansning nazariy asoslari va uni bioreaktorlar uchun hisoblash usullarini o'z ichiga oladi.
Asosiy mavzular
- Bioreaktorlarda modda almashinuv jarayoni va moddiy balans: Bioreaktorlarda modda almashinuvi jarayoni uchta faza (qattiq, suyuq va gazsimon) orqali amalga oshiriladi. Modda almashinuvini jadallashtirish uchun reaksiya muhitini almashtirish ta'minlanadi. Moddiy balans esa, bioreaktorda moddalarning kirishi, chiqishi va sarflanishini hisobga olgan holda tuziladi.
- Aerob va anaerob jarayonlar: Aerob jarayonlarda elektron akseptori sifatida molekulyar kislorod ishlatiladi, anaerob jarayonlarda esa boshqa agentlar (organik moddalar) ishlatiladi. Aerob jarayonlar energetik jihatdan afzalroqdir va mikrobiologik sanoatda ko'p qo'llaniladi.
- Kislorodning ahamiyati va ta'minoti: Kislorod mikroorganizmlar uchun muhim oziqa hisoblanadi. Kultural suyuqliklarda kislorodning erishi cheklanganligi sababli, uni doimiy yetkazib berish kerak. Aeratsiya jarayoni orqali kislorod ferment hujayralariga yetkaziladi. Kislorodning kritik konsentratsiyasi mikroorganizmlarning o'sishi va fiziologik holatiga ta'sir qiladi.
- Aralashtirishning roli: Aralashtirish kultural suyuqliklardagi harorat va oziq moddalarning bir xilda taqsimlanishini ta'minlaydi, gazsimon moddalarning (CO2) desorbsiyasini tezlashtiradi va mikroorganizmlarga mexanik ta'sir ko'rsatadi. Har bir konkret kulturalash jarayoni uchun aralashtirishning optimal usuli tanlanadi.
- Moddiy balans: Biokimyoviy jarayonlarda modda almashinuvini massa saqlanish qonuniga asosan hisoblash mumkin. Moddiy balans reaktorga kiradigan, undan chiqadigan va sarflanadigan moddalarning miqdorini aniqlashga yordam beradi.