Tekis Egilish
Ushbu kitob materiallar qarshiligi faniga bag'ishlangan bo'lib, mashinasozlik va qurilish sohalarida muhim ahamiyatga ega bo'lgan elementlarning mustahkamligi va deformatsiyasini o'rganadi. Unda materiallarning kuchlanish, egilish, buralish, siqilish kabi turli xil tashqi ta'sirlarga bardosh berish xususiyatlari, shuningdek, statik aniqmas sistemalar va yupqa devorli konstruksiyalarning hisoblanish usullari batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Egilish va ko'ndalang kuch: Ushbu mavzu egilish deformatsiyasi, kesuvchi kuch va eguvchi momentlar, ularning orasidagi bog'lanishlar va differensial tenglamalar, epyuralar qurish qoidalari kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
- Murakkab qarshilik: Murakkab qarshilik deganda, elementning bir vaqtning o'zida bir nechta tashqi kuch ta'sirida bo'lishi tushuniladi. Bunda cho'zilish, siqilish, egilish, buralish kabi deformatsiyalar birgalikda namoyon bo'ladi. Qiyshiq egilish va markazdan tashqari siqilish kabi holatlar ham ushbu mavzuda o'rganiladi.
- Statik aniqmas sistemalar: Statik aniqmas sistemalarda tayanch reaksiyalarini topish statika tenglamalari orqali to'g'ridan-to'g'ri aniqlab bo'lmaydi. Bunday sistemalarni hisoblash uchun deformatsiyalarning solishtirish usuli, kuch usuli va boshqa maxsus usullar qo'llaniladi.
- Yupqa devorli sterjenlar: Yupqa devorli sterjenlar - devorining qalinligi kesimning boshqa o'lchamlariga nisbatan kichik bo'lgan elementlardir. Bunday sterjenlarning o'ziga xos xususiyatlari, erkin va erkinmas buralishi, kuchlanishlarning taqsimlanish qonuniyatlari va hisoblash usullari ko'rib chiqiladi.
- Siqilgan sterjenlarning ustivorligi: Siqilgan sterjenlar - uzoq va ingichka elementlar bo'lib, siqilish ta'sirida o'z shaklini yo'qotishi mumkin. Ustivorlikni yo'qotish hodisasi bo'ylama egilish deb ataladi. Eyler formulasi va Yasinskiy formulasi kritik kuchni aniqlashda qo'llaniladi.
- Dinamik yuklar ta'siridagi elementlarning mustahkamligi: Dinamik yuklar (zarba, tebranish) statik yuklardan farq qilib, inersiya kuchlarini hisobga olishni talab etadi. Ushbu mavzu dinamik kuchlanishni aniqlash, charchoq mustahkamligini ta'minlash va rezonansdan saqlanish kabi masalalarni o'z ichiga oladi.