Farmatsevtik texnologiya asoslari fanidan amaliy qo`llanma

Ushbu qo'llanma Toshkent Farmatsevtika instituti o'qituvchilari tomonidan farmatsevtika oliygohi talabalari uchun o'zbek tilida yozilgan dori turlari texnologiyasi asoslariga bag'ishlangan birinchi o'quv qo'llanmadir. Qo'llanma dori ishlab chiqarishda davlat me'yorlari, farmatsevtika va sanitariya qoidalari, tarozilar va ularning metrologik tavsifi, poroshoklar, hab dorilar, suyuq dorilar (eritmalar, miksturalar, suspenziyalar, emulsiyalar) hamda ko'z dori shakllarini tayyorlash texnologiyasini o'z ichiga oladi.

Asosiy mavzular

Dori Ishlab Chiqarishda Davlat Me'yorlari va Farmatsevtika Qoidalari: Dori vositalarini ishlab chiqarish va tarqatish qonun-qoidalari, standartlar, sanitariya me'yorlari va boshqa davlat me'yoriy hujjatlar bilan tartibga solinadi. Qo'llanma farmatsevtika korxonalarida sifat nazorati, xavfsizlik talablari, gigiena standartlari kabi masalalarni qamrab oladi.
Tarozilar va Ularning Metrologik Tavsifi: Ushbu mavzu farmatsevtikada ishlatiladigan turli tarozilar (qo'l va posonli), ularning tuzilishi, ishlash prinsiplari va metrologik xarakteristikalari (aniqlik, sezgirlik, turg'unlik) haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, tarozilarni kalibrlash va ulardan to'g'ri foydalanish qoidalari ham yoritilgan.
Poroshoklar: Poroshoklar - bu dorivor moddalarning qattiq, mayda dispers sistemasi bo'lib, ichga qabul qilish yoki tashqi qo'llash uchun ishlatiladi. Qo'llanmada poroshoklarni tayyorlash (maydalash, aralashtirish, qadoqlash), ularning turlari va sifatini baholash usullari batafsil bayon etilgan.
Hab Dorilar (Pilulalar): Hab dorilar - yumaloq shakldagi, ichga qabul qilinadigan qattiq dori shaklidir. Qo'llanmada hab dorilarni tayyorlash bosqichlari, formulalari, ishlatiladigan yordamchi moddalar va sifat nazorati usullari keltirilgan.
Suyuq Dorilar (Eritmalar, Miksturalar): Suyuq dorilar - suyuq muhitda erigan dorivor moddalarning bir yoki bir nechta komponentdan iborat bo'lgan dori shaklidir. Chin eritmalar, suspenziyalar, emulsiyalar va miksturalarning turlari, tayyorlash usullari va baholash mezonlari ko'rsatilgan.
Yuqori Molekulali Birikmalar va Kolloid Eritmalar: Yuqori molekulali birikmalar (YuMB) va kolloid eritmalar - dispers sistemalar bo'lib, ularda dispers faza molekulalar yoki zarrachalar bo'ladi. YuMB va kolloid eritmalarni tayyorlash, stabillash va sifatini baholash usullari berilgan.
Suspenziyalar (Osilmalar): Suspenziyalar - suyuqlikda qattiq zarralarning muallaq holatdagi dispers sistemalari. Suspenziyalarni tayyorlash, stabillash va sifatini baholash usullari, ishlatiladigan stabilizatorlar haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Moyli va Urug'li Emulsiyalar: Emulsiyalar - bir-biriga aralashmaydigan suyuqliklardan tashkil topgan dispers sistemalardir. Qo'llanmada moyli va urug'li emulsiyalarni tayyorlash, emulgatorlar, ishlatiladigan ingredientlar va sifatini baholash usullari yoritilgan.
In'yeksiya Uchun Ishlatiladigan Dori Turlari: In'yeksiya uchun dori turlari - aseptik sharoitda tayyorlanadigan, steril, apirogen bo'lishi kerak bo'lgan maxsus dori shakllaridir. In'yeksiya eritmalarini tayyorlash, sterillash, qadoqlash va sifatini baholash usullari bayon etilgan.
Ko'z Dori Shakllari: Ko'z dori shakllari - ko'z tomchilari, ko'z surtmalari va ko'z namlamalari bo'lib, ularga alohida talablar qo'yiladi. Ko'z dori shakllarini tayyorlash, sterillash, qadoqlash va baholash usullari berilgan.
Antibiotiklar Bilan Dori Shakllari Tayyorlash: Antibiotiklar - mikroorganizmlarning o'sishini to'xtatadigan yoki yo'q qiladigan moddalardir. Qo'llanma antibiotiklar bilan poroshoklar, eritmalar va surtma dorilarni tayyorlash texnologiyasini o'z ichiga oladi.