Театральные представления в древнем Рим
Ushbu kitob Rim respublikasida teatrning kelib chiqishi, rivojlanishi va xususiyatlarini yoritadi. Unda Rim dramasining qishloq xoʻjaligi bayramlaridan boshlanishi, etrusk aktyorlarining taʼsiri, atellana komediyasi, mimlar va turli xil tomosha turlari haqida maʼlumotlar keltirilgan. Kitobda, shuningdek, Rim teatrlarining tuzilishi, dramaturglarning ijodi (Livi Andronik, Gney Neviy, Plavt, Terensiy va boshqalar) va spektakllarning oʻziga xos xususiyatlari, aktyorlar, maskalar va sahna bezaklari ham batafsil tasvirlangan. Rim teatri Gretsiya teatrlaridan farqlari, jamiyatdagi oʻrni va sanʼatning keyingi rivojiga taʼsiri tahlil qilinadi. Kitob Rim imperiyasi davridagi teatrning oʻzgarishlari, amfiteatrlar qurilishi va tomoshalarning tobora shafqatsiz tus olishi bilan yakunlanadi.
Asosiy mavzular
- Rim teatrining kelib chiqishi: Rim teatri qishloq xo'jaligi bayramlaridan kelib chiqqan bo'lib, unda hazilomuz qo'shiqlar va raqslar ijro etilgan. Keyinchalik etrusk aktyorlarining ta'siri sezilarli bo'ldi.
- Atellana komediyasi: Atellana komediyasi xalq komediyasi bo'lib, maishiy va kulgili sahnalarni o'z ichiga olgan. Unda doimiy komik personajlar-maskalar (Makk, Bukkonna, Papp, Dossen) mavjud edi.
- Rim teatrining tuzilishi: Rim teatri dastlab vaqtinchalik yog'och inshootlar edi, keyin esa tosh teatrlar paydo bo'ldi. Rim teatri Gretsiya teatrlaridan farqli o'laroq, orkestr maydonining kichikroq bo'lishi va xorning yo'qligi bilan ajralib turardi. Teatrlar parda, lyuklar, suv o'tkazgichlar bilan jihozlangan edi.
- Rim dramaturgiyasi: Livi Andronik, Gney Neviy, Plavt, Terensiy kabi dramaturglar grek dramalarini qayta ishlab, rimlashtirdilar. Ular palliata (grekcha mavzulardagi rim komediyasi) va preteksta (rim tarixiy mavzularidagi tragediya) janrlarini yaratdilar.
- Spektakllar va aktyorlar: Rim spektakllari o'zining ko'rinishi bilan ajralib turardi. Aktyorlar, odatda, maskasiz o'ynashardi, lekin Aellanada hammasi maskalar bilan edi. Rimda trajik aktyor Esop va komedik aktyor Roskiy kabi mashhur aktyorlar bo'lgan.
- Rim imperiyasi davridagi teatr: Rim imperiyasi davrida teatr ko'rinishi muhimroq bo'lib, spektakl unchalik muhim bo'lmagan. Amphitheatrlar qurildi va tomoshalar tobora shafqatsizlashdi.