Odam anatomiyasi,fiziologiyasi va gigiyenasi
Ushbu kitob odam anatomiyasi, fiziologiyasi va gigiyenasi faniga bag'ishlangan bo'lib, O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan o'quv dasturi asosida tuzilgan. Kitobda odam organizmining tuzilishi, funksiyalari, sistemalari, organlari va to'qimalari haqida batafsil ma'lumotlar berilgan. Bundan tashqari, kitobda odam organizmining gigiyenasi, kasalliklari va ularning oldini olish choralari ham yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Tayanch-harakat sistemasi: Skeletning tuzilishi, suyaklarning shakllari, kimyoviy tarkibi, o'sishi va rivojlanishi. Suyaklarning birikish usullari, bo'g'imlar va ularning turlari. Umurtqa pog'onasi, ko'krak qafasi va ularning tuzilishi, birikishi.
- Muskul sistemasi: Muskullarning tuzilishi, shakli, joylashishi, anatomik va fiziologik xususiyatlari. Silliq, ko'ndalang targ'il va yurak muskullarining farqlari. Muskullarning qisqarish turlari va kuchi. Bosh va bo'yin, gavda, qo'l-oyoq muskullari va ularning vazifalari.
- Qon: Qonning tarkibiy qismi, fiziologik xossalari. Qon plazmasi, shaklli elementlar (eritrotsitlar, leykotsitlar, trombotsitlar) va ularning funksiyalari. Qon gruppalari va rezus faktor. Immunitet.
- Qon aylanish sistemasi: Yurakning tuzilishi, qon tomirlari (arteriyalar, venalar, kapillyarlar) va ularning vazifalari. Qon aylanish doiralari (katta va kichik). Yurakning ishlashi, qon bosimi va yurak faoliyatini boshqarish.
- Nafas sistemasi: Nafas organlarining tuzilishi (burun bo'shlig'i, xiqildoq, traxeya, bronxlar, o'pkalar). Nafas olish mexanizmi. Gaz almashinuvi.
- Ovqat hazm qilish sistemasi: Ovqat hazm qilish organlarining tuzilishi (og'iz bo'shlig'i, xalqum, qizilo'ngach, me'da, ingichka va yo'g'on ichaklar). Ovqat hazm qilish jarayonlari, so'lak, me'da shirasi, o't va ichak shirasining tarkibi va vazifalari. Jigar va me'da osti bezi.
- Siydik-tanosil a'zolari sistemasi: Siydik ajratish organlarining tuzilishi (buyraklar, siydik yo'llari, qovuq). Siydik hosil bo'lish jarayoni. Jinsiy organlarning tuzilishi (erkak va ayol). Jinsiy hujayralar va ularning hosil bo'lishi.
- Ichki sekretsiya bezlari: Ichki sekretsiya bezlarining ahamiyati (gipofiz, qalqonsimon bez, buyrak usti bezlari, jinsiy bezlar va boshqalar). Gormonlar va ularning organizmga ta'siri.
- Nerv sistemasi: Nerv sistemasining tuzilishi, markaziy va periferik nerv sistemasi. Orqa miyaning tuzilishi, bosh miyaning tuzilishi (uzunchoq miya, o'rta miya, oraliq miya, oldingi miya). Nervlarning turlari va vazifalari. Vegetativ nerv sistemasi.
- Sezgi organlari: Sezgi organlarining tuzilishi va vazifalari (ko'rish, eshitish, ta'm bilish, hid bilish, teri sezgilari). Ko'zning tuzilishi, quloqning tuzilishi, tilning tuzilishi, burunning tuzilishi, terining tuzilishi.