По Русскому устному народному творчеству
Ushbu kitob rus filologiyasi kafedrasi tomonidan tayyorlangan "Rus og‘zaki xalq ijodi" kursining ma’ruzalar to‘plamidir. Unda folklorning mohiyati, janrlari, o‘ziga xos xususiyatlari, tarixi va adabiyot bilan aloqasi kabi masalalar yoritilgan. Kitob, shuningdek, rus xalq og‘zaki ijodining asosiy janrlari – ertaklar, dostonlar, lirik qo‘shiqlar, maqollar, topishmoqlar va xalq teatri haqida ma’lumot beradi. Qo‘llanma filologiya yo‘nalishi talabalari, o‘qituvchilar va folklorga qiziquvchilar uchun mo‘ljallangan.
Asosiy mavzular
- Folklorning mohiyati va janrlari: Folklor – xalq og‘zaki ijodining o‘ziga xos shakli. Uning asosiy janrlari: ertaklar, dostonlar, qo‘shiqlar, maqollar, topishmoqlar va xalq teatri. Folklor xalqning dunyoqarashi, estetik ideallari va ma’naviy qadriyatlarini aks ettiradi.
- Folklorning adabiyot bilan aloqasi: Folklor va adabiyot o‘zaro bog‘liq. Adabiyot folklor motivlari, obrazlari va janrlaridan foydalanadi. Folklor esa adabiyotning rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatadi.
- Ertaklar: Ertaklar – folklorning eng qadimiy janrlaridan biri. Ular sehrli, sarguzasht va ijtimoiy-maishiy turlarga bo‘linadi. Ertaklarda yaxshilik doim yomonlik ustidan g‘alaba qozonadi.
- Dostonlar: Dostonlar – rus xalq og‘zaki ijodining qahramonlik eposi. Ularda qahramonlarning vatanparvarlik, mardlik va adolat uchun kurashi tasvirlanadi. Dostonlar Kiyev va Novgorod sikllariga bo‘linadi.
- Lirik qo‘shiqlar: Lirik qo‘shiqlar – xalqning hissiy kechinmalarini aks ettiruvchi janr. Ular mehnat, oila, sevgi va tabiat mavzularida yaratilgan. Lirik qo‘shiqlar turli xil shakllarda – marosim qo‘shiqlari, raqs qo‘shiqlari va ishchi qo‘shiqlari sifatida mavjud.
- Maqollar va topishmoqlar: Maqollar – xalq donishmandligini aks ettiruvchi qisqa va hikmatli iboralar. Topishmoqlar – narsalarni tasvirlash orqali topishni talab qiluvchi og‘zaki o‘yin. Ular xalqning aql-idrokini rivojlantiradi.
- Xalq teatri: Xalq teatri – xalqning o‘ziga xos teatr san’ati. U turli xil shakllarda – qo‘g‘irchoq teatri, balag‘on va raekda namoyon bo‘ladi. Xalq teatri ijtimoiy satira va yumorga boy.