Damli va zarbli cholg'ularda chalishni o'rgatish uslubiyati

Ushbu kitob damli va zarbli cholg'ularda chalishni o'rgatish uslubiyatiga bag'ishlangan bo'lib, unda musiqiy ta'limning nazariy va amaliy asoslari, sozanda tayyorlashning o'ziga xos jihatlari, ijro texnikasi va uslubi, repertuar tanlash masalalari yoritilgan. Kitob oliy o'quv yurtlari talabalari, o'qituvchilar va musiqashunoslar uchun mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

Damli cholg'ular ijrochiligining jismoniy va ruhiy asoslari: Musiqiy asarlarni ijro etishning jismoniy va ruhiy jihatlari, diqqat, sezgi, idrok, tafakkur, tasavvur va emotsiyaning roli, musiqiy ruhshunoslikning ahamiyati.
Damli cholg'ularda o'qitish uchun nomzodlar tanlashning oʻziga xosligi: Musiqaga qiziqishi, musiqiy eshitishi, kuyni eslab qolishi va usul sezgisi, jismoniy holati va tana tuzilishiga ko'ra nomzodlarni tanlash mezonlari.
Ijro va ifoda vositalari, tovush va uning sifati, damli cholgʻularda tovush hosil qilish asoslari va dinamik belgilar: Musiqiy ifoda vositalari, tovush hosil qilish, akustik asoslar, lab apparati, nafas, til, barmoqlar harakati, musiqiy eshitish, cholg'ularning turlari va ularda tovush hosil qilish mexanizmlari.
Damli va zarbli cholgʻularda ijrochilik holati va uni yoʻlga qoʻyishning amaliy ahamiyati: Ijrochilik holati tushunchasi, tananing holati, cholg'uni ushlash, labning mundshtukda joylashishi, to'g'ri holatni ta'minlashning ahamiyati.
Turli xildagi damli cholgʻularda ijrochi labining vazifasi: Nay, fleyta, tilli-trostli cholg'ular va mis cholg'ularda labning vazifalari, lab mushaklarini mustahkamlash yo'llari.
Damli cholgʻular ijrochiligida shtrixlar, tilning vazifasi, til zarbi va artikulyatsiya: Shtrixlar turlari, til zarbi, attaka, talaffuz, nafas, lablar, til va ijrochining barcha aʼzolari.
Ijrochilik nafasi: Oddiy nafas bilan ijrochilik nafasi, ogʻiz orqali olinishi, shovqinli tovush, oʻpkaning to'liq hajm, koʻkrak nafasi, qorin nafasi, aralash nafas, kaytarma nafas, mashqlar bilan lung'larni to'ldirish.
Qo'l va barmoqlar harakati, uning ahamiyati va rivojlantirish yo'llari: Damli va zarbli cholgʻularda ijrochilik mahorati, barmoqlar harakati, Qo'l va barmoqlarning qismlari (yelka, tirsak, bilak, panja, barmoqlar), Mushaklar va boshqalar.
Musiqiy eshitish qobiliyati, xotira va usul sezgisi: Ijrochilik jarayonida sezgi a'zolari, aql-idroki, ijrochilik faoliyati, emotsiya, musiqiy eshitish, tovush, nola, vibrato.
O'quvchining musiqa san'atiga va tavsiya qilingan cholgʻuga boʻlgan munosabatini tarbiyalash: O'quvchilarni toʻgʻri yo'naltirish, unga individual shaxs sifatida yondashish, talabaning didini o'stirish, yangi metodologiyalardan foydalanish.
Ijro mahorati ustida ishlashning umumiy yo'llari: Shogirdga asar va ohangni ta'sir etish, ohangdorlikni kuchaytirish, yuksak badiiy obrazni shakllantirish.
Musiqiy asarlar ustida ishlashning umumiy yo'llari: O'rganilayotgan ohanglarni asar qahramonidek tasavvur qilish, ma'nolarini ifodalay olish, tahlil qilish, turli xil qirralarini ochish.
Kichik asarlarning oʻziga xosligi: Shakli soddaligi, ravonligi, sodda tuzilganligi va ixchamligi, badiyligini, soddaligini, tasvirligini, qisqa va lo'nda ma'nolarni ham ifodalanishi.
Yirik shakldagi asarlarning oʻziga xosligi, sonata va konsert turlari: Yuksak darajadagi ijrochilik darajasi, musiqiy tafakkur, yuqori texnik mahorat va etuk ijrochilik tajribasi.
Orkestr va ansambl asarlari ustida ishlash, nota oʻqish malakalarini rivojlantirish yo'llari: Orkestrning ahamiyati, imkoniyati, orkestrning vazifalari, ovozlar uyg'unligi va kuchliligi, bir ovozda kuylovchi (xorda). Orkestrda sozanda yuksak malaka sohibi boʻlishi lozim.
Ta'limning turli bosqichlarida dars o'tish uslubi: Qo'shiqlar, mashqlar, gʻoyalar, fikrlar, musiqiy asarlar ustida tajribalar orttiradi.
Uy vazifasini mustaqil bajarishni toʻgʻri tashkil qilish: Kollej va litseylar oʻquvchilarining bilim darajasini aniqlash, ularga topshiriqlar, yoʻl-yo'riqlar va amaliy maslahatlar berish. Shuningdek, o'quvchilarning darsga tayyorgarligini, mashqlar.
Damli cholg'ularda konsert ijrochilik xislatlarining oʻziga xosligi: Sahna odobi, tayyorgarlik, toʻgʻri harakat qilish, tanaffus va pardalar bilan ajratib, xato qilmaslik, chiqishdan oldin oʻziga talabchanlik.
Damli cholg'ular uchun Oʻzbekiston kompozitorlarining asarlari va moslashtirilgan xalq kuylarining qisqacha izohi: O'zbek bastakorlari (kompozitorlari), ohang yaratish uslublari, hamda sozlash, ularning turlari, xususiyatlari va farqlari.
Muallim ustoz va murabbiy: Bolalarga ta'lim berish, yaxshi o'qituvchi sifatida, xush muomala bilan, har bir bolaga alohida e'tibor bilan, o'z ishini puxta bilgan mutaxassis boʻlish.
Damli cholgʻularning ovozi: Cholg'ularning yasalishi konstruksiyasi, oʻziga xosliklari, texnik talablari, yasalish materiallari, ichki koʻrinishi, xususiyatlari, shuningdek zarur jihozlar bilan ta'minlash va xarakteristika.