Топонимика ва географик атамашунослик
Ushbu kitobda joy nomlari, ularning kelib chiqishi, rivojlanishi, turlari, geografik o'rni, xususiyatlari va o'zgarishlari haqida ma'lumot berilgan. Shuningdek, joy nomlarini o'rganish usullari, ularning geografiya darslarida qo'llanilishi va to'g'ri yozish qoidalari ham ko'rsatilgan.
Asosiy mavzular
- Toponimik atamalar va tushunchalar: Toponimikada qo'llaniladigan asosiy atamalar va tushunchalar, masalan, abbreviaziya, antonim nomlar, antroponimlar, areal nomlar, birlamchi va ikkilamchi nomlar, gidronimlar va boshqalar ta'riflangan.
- Toponimikaning rivojlanish tarixi: Toponimikaga qiziqishning qadimgi ildizlari va bu sohada Sharq va G'arb olimlarining asarlari, xususan Mahmud Koshg'ariyning 'Devonu lug'atit turk' asarining ahamiyati ko'rsatilgan.
- Geografik nomlarning paydo bo'lishi: Geografik nomlarning paydo bo'lish qonuniyatlari, turli tillardagi nomlarning o'zgarishi va bu jarayonga ta'sir etuvchi omillar (geografik o'rin, tabiiy xususiyatlar, tarixiy voqealar va boshqalar) tahlil qilingan.
- Geografik nomlarning oddiy so'zlarga aylanishi (Detoponimizatsiya): Geografik nomlardan kelib chiqqan oddiy so'zlar va atamalar, ularning ma'nolari va misollari keltirilgan (vulqon, geyzer va boshqalar).
- Geografik nomlar ma'nosi haqida: Geografik nomlarning ma'nolari turlicha ekanligi, ayrim nomlarning ma'nosini tushunish qiyinligi, shuningdek nomlarning o'zgarishi natijasida ma'nolarining yo'qolishi yoki o'zgarishi haqida ma'lumot berilgan.
- Toponimlarning paydo bo'lishi va xususiyatiga ko'ra turlari: Geografik o'rniga, tabiiy xususiyatlariga, aholi kasb-hunariga, tarixiy voqealarga va boshqa omillarga ko'ra toponimlarning turlari ko'rsatilgan.
- Joy nomlarining to'g'ri yozilishi: Geografik nomlarni to'g'ri yozish qoidalari, transkripsiya va transliteratsiya usullari, shuningdek o'zbek tilida chet el nomlarini yozishdagi xususiyatlar tahlil qilingan.
- Tarkima qilinadigan va tarkima qilinmaydigan nomlar: Qaysi geografik nomlar tarjima qilinishi va qaysilari o'z shaklida saqlanishi kerakligi haqida ma'lumotlar berilgan.
- Geografik terminlar (atamalar): Geografiya fanida ishlatiladigan asosiy terminlar, ularning ma'nolari va kelib chiqishi haqida tushunchalar berilgan.
- Toshkent toponimlari: Toshkent shahrining toponimiyasi, nomlarning kelib chiqishi, ma'nolari va tarixiy ahamiyati haqida batafsil ma'lumot berilgan.
- Geografiya darslarida toponimik ma'lumotlardan foydalanish: Geografiya darslarida toponimik ma'lumotlardan foydalanishning ahamiyati, o'quvchilarning bilimini oshirish va fanga qiziqishini uyg'otishdagi roli ko'rsatilgan.
- Toponimik ma'lumotlar to'plash: Toponimik ma'lumotlar to'plash usullari, manbalari va bu ma'lumotlarni kartotekaga joylashtirish qoidalari keltirilgan.