Pеdagоgik psiхоlоgiyaning etnik asоslari

Ushbu kitob pedagogika psixologiyasining etnik asoslariga bag‘ishlangan bo‘lib, unda milliy ta’lim va tarbiyaning ahamiyati, milliy qadriyatlar, inson omili, tarixiy xotira, o‘zlikni anglash, o‘qituvchining mas’uliyati, ta’limdagi muammolar, o‘quvchilarda milliy xoslikning shakllanishi, oilaning tarbiyadagi o‘rni, ajdodlar tajribasi, samarali o‘zlashtirish omillari, ona tili ta’limida ijodkor shaxsni tarbiyalash, ta’lim samaradorligini ta’minlovchi milliy-madaniy omillar, o‘qituvchining etnik sifatlari, xalq siymosi, tilning aloqa vositasi sifatlari, qobiliyat, ruhiy chidamlilik, Beruniyning qarashlari, Markaziy Osiyo ta’limidagi demokratik g‘oyalar, Navoiy merosidan foydalanish, axloqni ulug‘lash, nutq madaniyati va insonparvarlik kabi masalalar yoritilgan.

Asosiy mavzular

Milliy ta’lim va tarbiyaning ahamiyati: Milliy ta’lim va tarbiyaning ahamiyatini oshirish, uni zamon talablari bilan uyg‘unlashtirish va jahon andozalari darajasiga chiqarish vazifalari belgilangan.
Inson omili: Inson omilining taraqqiyotning ma’naviy asosi ekanligi, unga katta ahamiyat berilishi ta’kidlangan.
Tarixiy xotira va o‘zlikni anglash: Tarixiy xotiraning milliy o‘zlikni anglash omili ekanligi, har bir xalqning etnos sifatida shakllanish tarixini bilish zarurligi ta’kidlangan.
O‘qituvchining mas’uliyati: O‘qituvchining millat madaniyatining targ‘ibotchisi bo‘lishi, kelajak poydevorini yaratishdagi roli muhimligi ko'rsatilgan.
Ta’limdagi muammolar: Ta’lim tizimidagi muammolar, o‘qituvchilarning bilim darajasi, ularning madaniy va ma’naviy saviyasi masalalari ko'tarilgan.
O‘quvchilarda milliy xoslikning shakllanishi: O‘quvchilarda milliy xoslikni tarbiyalash, milliy an’analarga rioya qilish, diniy va milliy bayramlarning ahamiyati tahlil etilgan.
Oila tarbiya o‘chog‘i: Oila tarbiyasining ahamiyati, oilada insonning ko‘rki va ziynati hisoblangan xislatlarni tarbiyalash, xalq durdonalaridan foydalanish masalalari yoritilgan.
Ajdodlar tajribasi: Ajdodlar tajribasidan ibrat olish, ularning yosh avlodni tarbiyalashdagi usullari, «eski maktab»lardagi tarbiyaviy jarayonlar tahlil qilingan.
Samarali o‘zlashtirish omillari: Samarali o‘zlashtirishning muhim omillari, o‘quv materialining mosligi, o‘qituvchining mahorati, o‘quvchining aqliy taraqqiyoti kabi masalalar ko'rib chiqilgan.
Ona tili ta’limida ijodkor shaxsni tarbiyalash: Ona tili ta’limida ijodkor shaxsni tarbiyalashning ahamiyati, kognitiv va verbal ta’lim usullari, o‘quvchilarning fikrlash qobiliyatini rivojlantirish usullari bayon etilgan.
Ta’lim samaradorligini ta’minlovchi milliy-madaniy omillar: Ta’lim samaradorligini ta’minlovchi milliy-madaniy omillar, o‘qituvchining shaxsiy va kasbiy fazilatlari, millatning urf-odatlari va an’analari hisobga olingan.
O‘qituvchi etnik sifatlari: O‘qituvchining etnik sifatlari, o‘quvchilar tomonidan baholanishi, o‘qituvchining o‘zini baholashi va kasbiy faoliyatida namoyon bo‘lishi masalalari tahlil qilingan.
Xalq siymosi: Xalq siymosi, maqollarning ahamiyati, ularda xalqning turmush tarzi, ma’naviy qiyofasi aks etishi, axloqiy tarbiya masalalari o‘rganilgan.
Tilning aloqa vositasi sifatlari: Tilning aloqa vositasi sifatlari, etnos shakllanishidagi roli, fikr almashish jarayonidagi ahamiyati, nutq madaniyati masalalari ko'rsatilgan.
Qobiliyat: Qobiliyatning mohiyati, turlari, layoqat, iste’dod, talant, geniy kabi tushunchalar, qobiliyatni rivojlantirish omillari, irsiyatning roli tahlil qilingan.
Ruhiy chidamlilik: Ruhiy chidamlilik, tolerantlik, sabr-bardoshlilikning ahamiyati, ularni shakllantirish omillari, tolerantlik holatini paydo qiluvchi sabablar tahlil qilingan.
Beruniyning qarashlari: Abu Rayhon Beruniyning etnopsixologik qarashlari, uning ilmiy merosining ahamiyati, ta’lim-tarbiya masalalariga oid fikrlari yoritilgan.
Markaziy Osiyo ta’limidagi demokratik g‘oyalar: Markaziy Osiyoda XV asrda ta’limdagi demokratik g‘oyalar, o‘qitish va tarbiyalash ishlarining tabaqali yo‘nalishda amalga oshirilishi, madrasalardagi ta’lim tizimi tahlil qilingan.
Navoiy merosidan foydalanish: Alisher Navoiyning pedagogik-psixologik qarashlari, «Mahbub-ul qulub» asarining ahamiyati, unda o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasidagi munosabatlar etikasi masalalari ko'rib chiqilgan.
Axloqni ulug‘lash: Axloqni ulug‘lash, Jaloliddin Davoniyning axloqiy ta’limoti, inson xulqi va odobining ozaga kelish sabablari, atrof-muhitning ta’siri masalalari bayon etilgan.
Nutq madaniyati: Nutq madaniyati shakllanishining psixologik asoslari, nutqni egallash va undan foydalanish mahorati, nutq madaniyatiga ta’sir etuvchi omillar tahlil qilingan.
Insonparvarlik: Insonparvarlik, insonparvarlik ruhshunosligi, «hayotdan idealga» yo‘nalishi, barkamol shaxs masalalari ko'rsatilgan.