Биржа иши

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan birja ishi fanidan o'quv qo'llanma bo'lib, unda birja faoliyatining nazariy va amaliy asoslari, jahon va O'zbekiston birjalari tajribasi, birja operatsiyalari va risklarni boshqarish masalalari yoritilgan.

Asosiy mavzular

• Birjalarning iqtisodiy mohiyati: Ushbu bobda birjalarning bozor iqtisodiyotidagi o'rni, vazifalari va mohiyati, birja faoliyatining asosiy tushunchalari, birja bozorining elementlari va birjalarning tarixiy rivojlanish bosqichlari ko'rib chiqiladi.
• O'zbekiston Respublikasida birjalar faoliyati: Ushbu bobda O'zbekiston Respublikasidagi birja faoliyatining xususiyatlari, birja savdolari qoidalari, birjalarning tashkiliy tuzilmalari va faoliyatining asosiy ko'rsatkichlari tahlil qilinadi.
• Birjalarning boshqaruv organlari va funktsional vositachilari: Ushbu bobda birjalarning boshqaruv organlari, tashkilotchilar, birja a'zolari va ularning huquq va majburiyatlari, shuningdek, brokerlar va maklerlar kabi birja vositachilarining roli va ahamiyati yoritilgan.
• Birja statistikasi ko'rsatkichlari: Ushbu bobda birja statistikasining vazifalari, ko'rsatkichlar tizimi, birja narxlari kotirovkasi, tovar birjasi indekslarini hisoblash usullari va birja kon'yunkturasini tahlil qilish usullari batafsil bayon etiladi.
• Birja savdosini tashkil etish: Ushbu bobda birja savdosini tashkil etish bosqichlari, tovar bozorida birja tovarining o'rni, birja faoliyatini tashkil qilish, birja funktsiyalari va birjada operatsiyalarni amalga oshirish kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
• Birja bitimlari va ularning turlari: Ushbu bobda birja bitimi tushunchasi, uning xususiyatlari, birja bitimlarining turlari, kassa bitimlari, muddatli bitimlar, forvard bitimlar, fyuchers bitimlar, optsion bitimlar kabi masalalar yoritilgan.
• Fyuchers savdosi asoslari: Ushbu bobda fyuchers savdosi tushunchasi, fyuchers savdosining tarixi va vujudga kelish sabablari, fyuchers savdosining maqsadlari, birja fyuchers savdosi mexanizmi, xejlash va birja chayqovi, fyuchers shartnomalari bilan optsion bitimlar kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
• Fond birjasi: Ushbu bobda fond birjasi va fond bozorining mohiyati, fond birjasining vujudga kelish sabablari va uzoqlar, fond birjasiga qo'yiladigan talablar, fond birjasining funktsiyalari, fond birjasida birja bitimining mohiyati va Toshkent Respublika fond birjasi kabi mavzular batafsil yoritib berilgan.
• Brokerlar va brokerlik idoralari: Ushbu bob brokerlik idorasini ta'sis etish, brokerlik firmaning birja savdosida ishtirok etishi, tovarga ariza berish va shartnoma tuzish jarayoni, shartnomada tovarri yetkazib berishning bazis shartlarini muvofiqlashtirish jarayoni kabi mavzular haqida ma'lumotlar beradi.
• Birja bozorida kliring va hisob-kitoblar: Ushbu bobda kliring va hisob-kitoblarning mohiyati va funktsiyalari, kliring va hisob-kitoblarning umumiy tavsifi, asosiy risk turlari, qimmatli qog'ozlar bozorida kliring va hisob-kitoblar, fyuchers shartnomalari bozorida kliring va hisob-kitoblar hamda ushbu tizimning rivojlanish yonalishlari kabi masalalarga bag'ishlangan.
• Birja savdosida risklar va ularni baholash mezonlari: Ushbu bobda jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi sharoitida birja savdosida yuzaga keladigan risklar, ularning kelib chiqish sabablari, tuzilishi va ularni baholash mezonlari tahlil qilingan.
• Valyuta birjalari: Ushbu bobda valyuta birjalari tushunchasi, valyuta kurslari, valyuta operatsiyalari, kassa bitimi va muddatli bitimlar, komission to'lovlar va svop operatsiyalari hamda valyuta birjasining ish sxemasi batafsil yoritilgan.
• Xalqaro birja markazlari: Ushbu bobda AQSH birja tizimi, Buyuk Britaniya birja tizimi, rivojlangan mamlakatlarning birja tizimi hamda Rossiya birja tizimi batafsil tahlil qilingan.
• Биржа фаолиятини автоматлаштириш: Ushbu bobda birja savdosini avtomatlashtirish, birjaning kompyuter ta'minoti, ma'lumotlar to'plamini himoyalash choralari va dasturiy ta'minot xatolaridan himoyalanish haqida so'z yuritiladi.