Umumiy astronomiyadan masalalar to'plami
Ushbu kitob "Umumiy astronomiyadan masalalar to'plami" bo'lib, unda talabalarning astronomiya kursini chuqur o'zlashtirishlari uchun nazariy materiallar, yechilgan namunaviy masalalar va mustaqil ishlash uchun masalalar jamlangan. Qo'llanma amaliy astronomiya asoslaridan tortib koinot tuzilishigacha bo'lgan keng qamrovli mavzularni o'z ichiga oladi.
Asosiy mavzular
- Osmon sferasi. Osmon koordinatalari sistemalari: Osmon sferasi, vertikal chiziq, zenit va nadir nuqtalari, matematik gorizont, olam o'qi, olamning shimoliy va janubiy qutblari, osmon ekvatori, osmon meridiani, ekliptika kabi tushunchalar berilgan. Gorizontal, ekvatorial va ekliptik koordinatalar sistemalari ta'riflangan.
- Kulminatsiya. Yoritqichlarning koordinatalarini aniqlash: Geografik koordinatalar sistemasi, yoritqichning yuqori va quyi kulminatsiyasi, kulminatsiya vaqtida yoritqich balandligini aniqlash masalalari ko'rilgan.
- Refraksiya. Parallaks. Aberrasiya. Presessiya: Refraksiya hodisasi, yillik va sutkalik parallaks, aberatsiya va presessiya kabi astronomik effektlar va ularning yoritqich koordinatalariga ta'siri o'rganilgan.
- Vaqt va uzunlamani aniqlash. Taqvim: Soat vaqtini aniqlash usullari, soat tuzatmasi, yulduz va quyosh vaqtlari, Grinvich vaqti va vaqt tenglamasi, taqvimlar tuzish masalalari yoritilgan.
- Quyosh tizimi jismlari harakati: Sayyoralar harakati, konfiguratsiyalari, geliosentrik uzunlamalar, Kepler qonunlari, sinodik davrlar, orbita elementlari kabi mavzular qamrab olingan.
- Tortishish. Osmon jismlari massalari: Butun olam tortishish qonuni, Keplerning umumlashtirilgan qonuni yordamida osmon jismlarining massalarini aniqlash masalalari ko'rilgan.
- Oy. Tutilishlar. Sayyoralar: Oy harakati, tutilishlar, sayyoralar haqida ma'lumotlar berilgan va bu hodisalarni tahlil qilish masalalari keltirilgan.
- Nurlanish qonunlari. Yulduziy kattaliklar: Yorug'lik kuchi, yoritilganlik, ravshanlik, Kirxgof qonuni, Plank qonuni, Stefan-Bolsman qonuni, Vinn qonuni kabi nurlanish qonunlari va yulduz kattaliklari bilan bog'liq masalalar yoritilgan.
- Astronomik asboblar va usullar: Teleskoplar, spektral apparatlar va ularning xarakteristikalari, Dopler effekti kabi astronomik kuzatuv asboblari va usullari bilan bog'liq masalalar keltirilgan.
- Quyosh: Quyoshning tuzilishi, fizik xarakteristikalari, faolligi va undagi hodisalar, Quyosh dog'lari va boshqa faollik belgilarini tahlil qilishga oid masalalar berilgan.
- Yulduzlarning tabiati va harakati: Yulduzlargacha masofa, yulduzlar massalari, diametrlari, harakati, spektral sinflari va boshqa xususiyatlari bilan bog'liq masalalar keltirilgan.
- Qo'shaloq yulduzlar. Nostatsionar yulduzlar: Qo'shaloq yulduzlar, ularning tasnifi, orbita elementlari, massalarini aniqlash usullari, nostatsionar yulduzlar va ularning turlari haqida masalalar berilgan.
- Koinot tuzilishi: Galaktikalar, ularning tasnifi, masofalarni aniqlash usullari, Habbl qonuni va koinotning kengayishi masalalari yoritilgan.