Gidrosfera

Ushbu kitob G'afforova Mehriniso tomonidan yozilgan "Tabiatshunoslik asoslari" faniga oid referatdir. Unda gidrosfera, uning tarkibiy qismlari, dunyo okeanlari va ularning xususiyatlari haqida ma'lumotlar berilgan. Shuningdek, dengizlar, qo'ltiqlar, bo'g'ozlar, okean tagi relyefi, suv harorati, sho'rligi, to'lqinlar, dengiz oqimlari, okean boyliklari, ko'llar, botqoqliklar va yer osti suvlari kabi mavzular yoritilgan.

Asosiy mavzular

• Gidrosfera: Gidrosfera Yerning suv qobig'i bo'lib, suvning uch xil holatini (suyuq, qattiq va bug') o'z ichiga oladi. U dunyo okeani, quruqlikdagi suvlar (daryolar, ko'llar, muzliklar, botqoqliklar) va yer osti suvlaridan iborat.
• Dunyo okeanlari: Dunyo okeani to'rtta okeandan (Tinch, Atlantika, Hind va Shimoliy Muz okeanlari) tashkil topgan. Ularning har biri o'ziga xos xususiyatlarga ega: maydoni, chuqurligi, harorati va sho'rligi bilan farq qiladi.
• Okean suvining xususiyatlari: Okean suvining asosiy xususiyatlari: harorati, sho'rligi va zichligi. Harorat iqlimga bog'liq bo'lib, sho'rlik turli omillar (bug'lanish, yog'ingarchilik, daryo oqimi) ta'sirida o'zgaradi.
• Dengizlar, qo'ltiqlar, bo'g'ozlar: Dengizlar okeanlarning bir qismi bo'lib, yarimorollar va orollar bilan ajralib turadi. Qo'ltiqlar dengiz va okeanlarning quruqlikka kirib borgan qismlari, bo'g'ozlar esa ikki suv havzasini birlashtirib turuvchi tor suv yo'llaridir.
• Okean tagi relyefi: Okean tagi ham quruqlik kabi notekis: materik sayozligi (shelf), materik yon bag'ri, okean tubi tekisliklari, tog'lar va chuqur botiqlar mavjud.
• Dengiz oqimlari: Dengiz oqimlari okeanlarda suvning ma'lum yo'nalishda harakatlanishi bo'lib, doimiy shamollar ta'sirida yuzaga keladi. Ular iqlimga ta'sir ko'rsatadi va issiqlikni qayta taqsimlaydi.
• Ko'llar: Ko'llar quruqlikning suvga to'lgan va dengiz bilan bevosita tutashmagan chuqurliklaridir. Ko'llar chuchuk suv va sho'r suvli bo'lishi mumkin.
• Botqoqliklar: Botqoqliklar yer ustida namgarchilikka moslashgan o'simliklar o'sib yotadigan zax yerlardir.