Ациллаш

Ushbu kitob Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy Universitetining Kimyo fakulteti talabalari uchun mo'ljallangan amaliy mashg'ulotlar qo'llanmasidir. Qo'llanma organik kimyo laboratoriya mashg'ulotlarida qo'llaniladigan asosiy reaktsiyalardan biri bo'lgan atsillash reaktsiyasiga bag'ishlangan. Unda sirkaetil efir, sirka butil efir va sirka amil efir kabi murakkab efirlarni sintez qilish usullari batafsil yoritilgan. Shuningdek, benzamid va m-nitrobenzoy kislotasining etil efirini olish metodikalari ham keltirilgan. Har bir sintez jarayoni uchun zarur reaktivlar, bosqichma-bosqich bajariladigan amallar va e'tiborga olinishi kerak bo'lgan jihatlar ko'rsatilgan. Qo'llanma talabalarga laboratoriya sharoitida ushbu organik birikmalarni sintez qilish ko'nikmalarini shakllantirishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

Sirkaetil efir sintezi: Sirkaetil efirni sintez qilish uchun muz sirka kislotasi, etil spirti va sulfat kislota ishlatiladi. Reaktsiya Vюрц колбасида amalga oshiriladi va аралашма 110-120°C da qizdiriladi. Hosil bo'lgan sirkaetil efir haydaladi va natriy karbonat eritmasi bilan neytrallanadi. Keyin кальций хлорид yordamida quritiladi va toza efir haydaladi.
Sirka butil efir sintezi: Sirka butil efirni sintez qilish uchun muz sirka kislotasi, н-бутил спирти va sulfat kislota ishlatiladi. Reaktsiya колбада amalga oshiriladi va сув ёрдамида qizdiriladi. Ajralib chiqqan suv miqdori hisoblanadi va реакция тугайди. Hosil bo'lgan sirka butil efir ажратгич воронка yordamida ajratiladi ва сув хамда натрий karbonat eritmasi bilan ювилади. Keyin кальций хлорид ёки қиздирилган натрий сульфат yordamida quritiladi va haydaladi.
Sirka amil efir sintezi: Sirka amil efirni sintez qilish sirka butil efirni sintez qilishga ўхшаш. Фракция 138-142°C da haydaladi.
Benzamid olish: Benzonitrilни sulfat kislota ishtirokida gidroliz qilish orqali olinadi. Benzonitril сув va конц. H2SO4 bilan аралаштирилади va ярим соат давомида =айнаб турган сув хаммомида qizdiriladi. сўнгра сову= сувга =уйилади ва совутилади. Щосил былган бензамид фильтрланади ва сув билан ювилади.
м-Нитробензой кислотанинг этил эфири: этилбензоат-1 мл, сульфат кислота-2 мл, нитрат кислота-1 мл реакцияси. Пробиркага этилбензоат =уйилади ва сув щаммоми солинган муз билан мовутилади.