Материклар ва океанлар табиий географияси
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan Navoiy davlat pedagogika instituti Geografiya fakulteti talabalari uchun mo'ljallangan "Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi" fanidan muammoli ma'ruzalar matnidir. Ushbu matn 5440500 - Geografiya mutaxassisligi talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, materiklar va okeanlarning shakllanish tarixi, relyefi, iqlimi, ichki suvlari, tabiiy zonalari va tabiiy geografik o'lkalari kabi muhim mavzularni qamrab oladi.
Asosiy mavzular
- Janubiy Amerika: Shakllanish tarixi, relyefi va foydali qazilmalari: Ushbu mavzu Janubiy Amerikaning geografik o'rni, kelib chiqishi, relyefi va foydali qazilmalarini o'rganadi. 'Gondvanidlar', Alp sikli va And geosinklinali kabi asosiy tushunchalar tahlil qilinadi. Shuningdek, Janubiy Amerika platformasining geologik tuzilishi, foydali qazilmalari va ularning ahamiyati ko'rib chiqiladi.
- Janubiy Amerika materigining iqlimi va ichki suvlari: Ushbu mavzu Janubiy Amerikaning iqlimini shakllantiruvchi omillarni, iqlim mintaqalarini va ichki suvlarini o'rganadi. Atmosfera umumiy sirkulyatsiyasi, okean oqimlari va relyefning ta'siri tahlil qilinadi. Amzonka daryosi, Parana daryosi va boshqa asosiy suv havzalari batafsil ko'rib chiqiladi.
- Janubiy Amerika materigining tabiat zonalari: Ushbu mavzu Janubiy Amerikaning ekvatorial o'rmonlaridan tortib keng bargli o'rmonlarigacha bo'lgan turli tabiat zonalarini qamrab oladi. Har bir zonaning xususiyatlari, flora va faunasi batafsil o'rganiladi.
- Janubiy Amerika materigining tabiiy geografik o'lkalari: Ushbu mavzu Janubiy Amerikaning asosiy tabiiy geografik o'lkalarini, masalan, Lyanos-Orinoko, Gviana tog'ligi, Amazoniya, Braziliya yassi togligi, ichki tekisliklar, Kordilyera oldi, Shimoliy And, Markaziy And, Subtropik And va Patagoniya And tog'larini batafsil ko'rib chiqadi.
- Afrika: Shakllanish tarixi, relyefi va foydali qazilmalari: Ushbu mavzu Afrikaning geologik tuzilishi, shakllanish tarixi va resurslarini, ayniqsa, foydali qazilmalarini o'rganadi. Platformali Afrika hududlari va Sharqiy Afrika hududlarining asosiy elementlariga e'tibor qaratiladi.
- Afrika materigining iqlimi va ichki suvlari: Ushbu mavzu Afrikaning iqlim mintaqalarini, mussonlarni, passatlarni va ularning ta'sirini o'rganadi. Afrika hududlari orqali o'tadigan yirik daryolarni (Nil, Kongo, Niger va boshqalar) qamrab oladi.
- Afrika materigining tabiat zonalari: Ushbu mavzu Afrika materigining asosiy tabiat zonalarini, masalan, ekvatorial o'rmonlar, savannalar, cho'llar va subtropik o'rmonlarni qamrab oladi. Ularning geografik o'rni, iqlim sharoiti va flora va fauna xususiyatlari batafsil tahlil qilinadi.
- Afrika materigining tabiiy geografik o'lkalari: Ushbu mavzu Afrikaning tabiiy geografik o'lkalarini, masalan, Lyanos-Orinoko, Gviana tog'ligi, Amazoniya, Braziliya yassi togligi, ichki tekisliklar, Kordilyera oldi, Shimoliy And, Markaziy And, Subtropik And va Patagoniya And tog'larini batafsil ko'rib chiqadi.
- Avstraliya: shakllanish tarixi, relyefi va foydali qazilmalari: Ushbu mavzu Avstraliyaning geologik tuzilishini, shakllanish tarixini va resurslarini, ayniqsa, foydali qazilmalarini o'rganadi. Platformali Afrika hududlari va Sharqiy Afrika hududlarining asosiy elementlariga e'tibor qaratiladi.
- Avstraliya materigining iqlimi va ichki suvlari: Ushbu mavzu Avstraliyaning iqlim mintaqalarini, mussonlarni, passatlarni va ularning ta'sirini o'rganadi. Afrika hududlari orqali o'tadigan yirik daryolarni (Nil, Kongo, Niger va boshqalar) qamrab oladi.
- Avstraliya materigining tabiat zonalari: Ushbu mavzu Avstraliya materigining asosiy tabiat zonalarini, masalan, ekvatorial o'rmonlar, savannalar, cho'llar va subtropik o'rmonlarni qamrab oladi. Ularning geografik o'rni, iqlim sharoiti va flora va fauna xususiyatlari batafsil tahlil qilinadi.
- Avstraliya materigining tabiiy geografik o'lkalari: Ushbu mavzu Avstraliyaning tabiiy geografik o'lkalarini, masalan, Lyanos-Orinoko, Gviana tog'ligi, Amazoniya, Braziliya yassi togligi, ichki tekisliklar, Kordilyera oldi, Shimoliy And, Markaziy And, Subtropik And va Patagoniya And tog'larini batafsil ko'rib chiqadi.
- Okeaniyaning tabiiy sharoiti: Ushbu mavzu Okeaniyaning geologik tuzilishini, shakllanish tarixini va resurslarini, ayniqsa, foydali qazilmalarini o'rganadi. Platformali Afrika hududlari va Sharqiy Afrika hududlarining asosiy elementlariga e'tibor qaratiladi.