Қон физиологияси

Ushbu kitob "Qon fiziologiyasi" fanidan laboratoriya mashg‘ulotlarini o‘tkazish uchun mo‘ljallangan o‘quv qo‘llanma hisoblanadi. Unda talabalarga qonning tarkibi, funksiyalari, asosiy fiziologik xususiyatlari va ularni laboratoriya sharoitida tekshirish usullari haqida ma'lumot beriladi. Qo‘llanma tibbiyot, biologiya va boshqa yo‘nalish talabalari uchun amaliy ko‘nikmalarni shakllantirishda muhim ahamiyatga ega.

Asosiy mavzular

Qon olish usullari: Qo‘llanmada odamdan qon olishning klinik amaliyotda qo‘llaniladigan usullari, jumladan, barmoqdan qon olish texnikasi batafsil yoritilgan. Qon olish uchun zarur bo‘lgan asbob-uskunalar va e'tiborga olinishi lozim bo‘lgan jihatlar ko'rsatilgan.
Gematokrit ko‘rsatkichini aniqlash: Qonning shaklli elementlari miqdorini plazma hajmiga nisbatan foizda ifodalovchi gematokrit ko‘rsatkichini aniqlash usuli tushuntirilgan. Bu ko‘rsatkichning normal qiymatlari va patologik holatlarda o‘zgarishi haqida ma’lumot beriladi.
Gemoqlobin miqdorini aniqlash (Sali usuli): Sali usuli yordamida qondagi gemoqlobin miqdorini aniqlashning kalorimetrik usuli bayon etilgan. Gemoqlobinning vodorod xlorid kislotasi bilan reaksiyasi natijasida hosil bo‘ladigan jigarrang eritmaga asoslangan usulning mohiyati ko'rsatilgan.
Eritrotsitlarning cho‘kish tezligini aniqlash (Panchenkov usuli): Panchenkov usuli bo‘yicha eritrotsitlarning cho‘kish tezligini (EChT) aniqlash usuli yoritilgan. Bu usul qonning reologik xususiyatlarini baholashda va turli kasalliklarni aniqlashda muhim ahamiyatga ega.
Qonning rang ko‘rsatkichini hisoblash: Qondagi gemoqlobin miqdori bilan eritrotsitlar soni o‘rtasidagi nisbatni ifodalovchi rang ko‘rsatkichini hisoblash usuli tushuntirilgan. Bu ko‘rsatkich eritrotsitlarning gemoqlobin bilan to‘yinganlik darajasini baholashga yordam beradi.
Goryayev hisoblash kamerasida qon elementlarini sanash: Goryayev hisoblash kamerasidan foydalanib qonning shaklli elementlari (eritrotsitlar, leykotsitlar, trombotsitlar) sonini aniqlash usuli batafsil bayon etilgan.
Gemoliz. Osmostik gemolizni aniqlash: Gemoliz hodisasi va uning turlari, xususan, osmostik gemoliz haqida ma'lumot berilgan. Eritrotsitlarning osmostik chidamliligini aniqlash usullari ko'rsatilgan.
Eritrotsitlarning rezistentligini aniqlash: Eritrotsitlarning turli konsentratsiyadagi natriy xlorid eritmalari ta'siriga chidamliligini aniqlash usullari bayon etilgan.
Qon guruhini aniqlash: Qon guruhlarini aniqlashning asosiy tamoyillari, agqlutinogenlar va agqlutininlar haqida ma’lumot berilgan. Qon quyishda qon guruhining ahamiyati tushuntirilgan.
Qon ivish tezligini aniqlash: Qon ivish tezligini aniqlashning turli usullari (Altqauzen, Suxarev usullari) bayon etilgan. Qon ivish jarayonining bosqichlari haqida ma'lumot beriladi.