Mehnat muhofazasi qonunlari, ulardan foydalanish va javobgarlik turlari

Ushbu kitob "Hayot faoliyati xavfsizligi" fanidan tayyorlangan ma'ruzalar matnini o'z ichiga oladi. U O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim standartlari asosida yaratilgan bo'lib, talabalarga hayot faoliyati xavfsizligi sohasidagi bilimlarini oshirishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Hayot faoliyati xavfsizligi (XFX) kursining mazmuni, maqsadi va vazifalari: XFX fanining maqsadi va vazifalari, HFX kursining qisqacha mazmuni, inson faoliyatiga ta'sir etuvchi omillar, tabiiy va texnogen omillar, atrof-muhit tushunchasi.
HFXning nazariy asoslari: Xavf-xatar tushunchasi, xavflar taksonomiyasi, sabab va oqibatlar, tavakkal nazariyasi, HFXni ta'minlash asoslari, xafsizlikni ta'minlash usullari, HFXni boshqarishni uslubiy asoslari, faoliyatni turkumlarga ajratish.
Sog'lom turmush tarzi asoslari va uning hayot faoliyat xavfsizligini ta'minlashdagi o'rni: Sog'lom turmush tarzi, turmush tarzining kasallik profilaktikasi bilan aloqasi, harakat faolligini inson sog'ligi va faoliyatiga ta'siri, zararli odatlarni inson organizmi va faoliyatiga ta'siri.
Inson faoliyatining asosiy shakllari va klassifikatsiyasi: Faoliyat shakllari va ko'rinishlari, har xil shakldagi faoliyatda enyergiya sarfi, mehnat faoliyati sharoitining klassifikatsiyasi, mehnat faoliyatini og'irligi va kuchlanganligini baholash.
Xavfsiz ishlashga o'rgatish. Mehnat muhofazasi ishlarini tashkil qilish: Yo'riqnomalar o'tkazish va bilimlarni tekshirish, mehnat muhofazasi xonasi, korxonalarda mehnat muhofazasiga oid ishlarni tashkil qilish, mehnat muhofazasiga doir tadbirlarni rejalashtirish va mablag' bilan ta'minlash.
Insonni mehnat qobiliyati va uning samaradorligini oshirish xususiyatlari: Mehnat qobiliyati va uning dinamikasi, inson mehnat faoliyati samaradorligini oshirishning xususiyatlari, xotin-qizlar va o'smirlar mehnat faoliyatining xususiyatlari.
Hayot faoliyat xavfsizligini ta'minlashni huquqiy me'yoriy va tashkiliy asoslari: Mehnat muhofazasi, atrof muhitni muhofazalash, O'zbekiston Respublikasida mehnat muhofazasini nazorat qiluvchi tashkilotlar, Hayot faoliyat xavfsizligi qonunchiligiga rioya qilish bo'yicha texnik xodimlarning javobgarligi, Hayot faoliyat xavfsizligini ta'minlashni moliyalash-tirish.
Ishlab chiqarish sanitariyasi asoslari: Ishlab chiqarish sanitariyasi haqida tushuncha va uning vazifalari, ishlab chiqarish shovqini va titrashlarni xususiyatlari va ularni inson organizmiga ta'siri, zararli moddalar va nurlarni inson organizmiga ta'siri va ulardan himoyalanish, chang va uni organizmga ta'siri.
Ishlab chiqarishda shamollatish, isitish va Yoritish. Shaxsiy himoya vositalari: Shamollatishning ko'rinishlari va uning qurilmasi, ishlab chiqarishda isitish. Isitish sistemasining ko'rinishlari, ishlab chiqarishda isitish. Yoritishni turlari va ularga asosiy talablar, shaxsiy himoya vositalari.
Favqulodda holatlar haqida ma'lumot va favqulodda holatlarning klassifikatsiyasi: Favqulodda holatlar haqida tushuncha, favqulodda holatlarning klassifikatsiyasi, favqulodda holatlarni oldindan bilish va bartaraf etish bo'yicha davlat sistemalari, texnogen xaraktyerdagi favqulodda holatlarning sodir bo'lishi.
Favqulodda holatlar ehtimolini bilish va baholash. Favqulodda holatlarning rivojlanish bosqichlari: Favqulodda holatlar sodir bo'lish ehtimolini oldindan bilish va baholash, favqulodda holatlarning rivojlanish bosqichlari, geologik, meteorologik, biologik favqulodda holatlar.
Favqulodda vaziyatlar bo'yicha komissiyalar. Favqulodda vaziyatlarda ishlarni tashkil qilish: Favqulodda holatlarda aholini himoyalash printsiplari va usullari, Axolini xavfli joydan ko'chirish va uning hisobi, Favqulodda holatlar vaqtida xayot faoliyat xavfsizligini ta'minlash.
Favqulodda holatlarda ob'ektlarni turg'un ishlashini ta'minlash, xavfsizlik tadbirlarini tuzish va oqibatlarini tugatish: Favqulodda holatlar vaqtida xalq xo'jaligi ob'ektlarining turg'un ishlashini ta'minlash, favqulodda holatlarda xavfsizlik tadbirlarini rejalashtirish, favqulodda holatlar oqibatlarini bartaraf etish.
Elektromagnit maydoni va uning inson organizmiga ta'siri. Elektromagnit maydonini normalari, undan himoyalanish va o'lchov asboblari: Elektromagnit maydonining organizmga ta'siri, Elektromagnit maydonini normalash va undan himoyalanish, Elektromagnit maydonini o'lchov asboblari, Lazyer nuridan himoyalanish
Radioaktiv nurlanishlardan himoyalanish: Radioaktiv nurlardan saqlanish, Radioaktiv nurlanishlar va ularning xossalari, Radioaktiv nurlarning organizmga ta'siri, Radioaktiv nurlarni normalash, Radioaktiv nurlardan himoyalanish tadbirlari, Radioaktiv nurlarni o'lchash asboblari
Texnika xavfsizligi asoslari. Mehnat xavfsizligini ta'minlashning texnik vositalari: Texnika xavfsizligi haqida umumiy maʼlumotlar, Mehnat xavfsizligini ta'minlovchi texnik vositalar, Xavfsizlik belgilari sistemasi
Elektr xavfsizligi: Umumiy ma'lumot, Elektr tokidan jarohatlanishning xavfliligi, Insonni elektr setiga qo'shilishi mumkinligi sxemasi, Tegish va qadam kuchlanishi, Elektr uskunalarini yerga ulash va nollashtirish himoyasi, Elektr patentsiallarini tenglashtirish. Statik elektrdan himoyalanish
Yuqori enyergetik uskunalardan foyda-lanishda mehnat xavfsizligi: Yuk ko'tarish mexanizmlarini ishlatishda xavfsizlik tadbirlari., Ortish tushirish ishlarida xavfsizlik tadbirlari, Bug' qozonlaridan foydalanishda xavfsizlik tadbirlari, Bosim ostida ishlovchi idishlardan foydalanishda xavfsizlik texnikasi
Yong'in xavfsizligi asoslari. Yong'in xavfsizligiga umumiy talablar: Umumiy ma'lumotlar, Yong'inni o'chirish moddalari va ularning xossalari, Yong'inga qarshi suv ta'minoti, Yong'in xavfsizligi sitemasiga talablar, O't o'chirgichlar, o't o'chirish qurilmalari va mashinalari. Yong'in muxofazasini tashkil etish va yong'inni o'chirish
Baxtsiz hodisalarda shikastlanganlarga birinchi yordam ko'rsatish: Baxtsiz hodisalarda birinchi yordam ko'rsatish, Jarohatlanganda va lat eganda birinchi yordam ko'rsatish, Elektr tokidan jarohatlangan kishiga birinchi yordam ko'rsatish, Kuyganda va sovuq urganda birinchi yordam ko'rsatish, Zaharlanganda birinchi yordam ko'rsatish