Конспект лекции по курсу «Авиационная метеорология »
Ushbu kitob aviatsiya meteorologiyasi asoslarini, atmosferaning tuzilishi va xususiyatlarini, asosiy meteorologik elementlarni (harorat, bosim, namlik, shamol), bulutlar va yog'inlarni, shuningdek, havo harakatiga ta'sir etuvchi xavfli ob-havo hodisalarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda, shuningdek, sinoptik xaritalar, barik topografiya va aviatsiya uchun ob-havo prognozlari haqida ma'lumotlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Atmosfera tuzilishi va tarkibi: Atmosferaning qatlamlari (troposfera, stratosfera, mezosfera, termosfera, ekzosfera) va ularning har birining asosiy xususiyatlari, haroratning vertikal taqsimlanishi, atmosfera tarkibi (gazlar, aerozollar) haqida ma'lumot beriladi.
- Asosiy meteorologik elementlar: Harorat, atmosfera bosimi, havo namligi, shamol (yo'nalishi va tezligi) kabi meteorologik elementlarning ta'rifi, o'lchash usullari va ularning aviatsiya uchun ahamiyati ko'rib chiqiladi. Gorizontal va vertikal harorat gradientlari, barik gradient va ularning shamolga ta'siri tushuntiriladi.
- Bulutlar va yog'inlar: Bulutlarning klassifikatsiyasi (yuqori, o'rta, pastki qatlamlar, vertikal rivojlangan bulutlar), mikrofizik tuzilishi (suvli, muzli, aralash), suv miqdori va ularning aviatsiya uchun xavfi muhokama qilinadi. Yog'inlar (do'l, yomg'ir, qor) va ularning intensivligi, shuningdek, ko'rinishga ta'siri o'rganiladi.
- Atmosfera hodisalari va xavflar: Tumanning hosil bo'lishi, turlari va ko'rinishga ta'siri, muzlash, chaqmoq, jala, shkval va turbulentlik kabi xavfli ob-havo hodisalari va ularning aviatsiya uchun ahamiyati tahlil qilinadi.
- Sinoptik xaritalar va ob-havo prognozlari: Sinoptik xaritalarning turlari (yer usti, barik topografiya), ulardagi ma'lumotlar va ularni tahlil qilish usullari ko'rsatiladi. Aviatsiya uchun ob-havo prognozlari (METAR, TAF, SIGMET) va ularning tuzilishi tavsiflanadi.
- Atmosfera frontlari: Atmosfera frontlarining turlari (iliq, sovuq, okklyuziya, statsionar) va ularning har biri bilan bog'liq ob-havo sharoitlari va aviatsiya uchun xavflar tahlil qilinadi.
- Barik sistemalar: Siklonlar va antitsiklonlar, ularning xususiyatlari, harakati, ob-havo sharoitlari va aviatsiya uchun xavflar batafsil o'rganiladi.
- Local winds: Brizlar, mussonlar, tog'-vodiy shamollari, fen, bora kabi mahalliy shamollarning ta'rifi va aviatsiyaga ta'siri o'rganiladi.
- Shamolning ko'chishi: Shamolning gorizontal va vertikal o'zgarishi (shamolning ko'chishi) va uning havo kemalariga qo'nishda va ko'tarilishda ta'siri batafsil tahlil qilinadi.