Тасаввуф

Ushbu qo'llanma tasavvufning tarixiy ildizlari, atoqli allomalarning faoliyati, nazariyasi va amaliyotiga bag'ishlangan. Qolaversa, unda tasavvufdagi turli ta'limotlar, badiiy ijod bilan aloqalari hamda globallashuv jarayonida tasavvufning o'rni kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Qo'llanmada fanni o'qitish bo'yicha uslubiy tavsiyalar ham keltirilgan. Shuningdek, kitobda 130 dan ortiq tasavvuf istilohlariga izoh berilgan.

Asosiy mavzular

• Tasavvuf faniga kirish: Tasavvufning mohiyati, predmeti, vazifalari, paydo bo'lish tarixi, ta'rifi, manbalari va asosiy g'oyasi tahlil qilinadi.
• G Globallashuv sharoitida zamonaviy tariqatlar: Globallashuv davrida inson ongiga kurash, yuqori texnologiyalar va tasavvuf, XXI asrda Markaziy Osiyo tasavvufi masalalari o'rganiladi.
• Zohidlik harakatlari: Ilk zohidlik harakatlarining paydo bo'lishi, Hasan al-Basriyning zohidona qarashlari, zuhd va oriflikka oid bilimlar, zuhdning turli ko'rinishlari tahlil etiladi.
• Iroq tasavvufining shakllanishi va o'z ta'sir doirasini kengaytirish: Iroq tasavvufining mahalliy zohidlik harakatlaridan ustun kelishi, vakillarining Xuroson va Movarounnahrga kelib o'rnashishi, hamda Iroq va mahalliy tasavvufiy harakatlarning farqli jihatlari ko'rib chiqiladi.
• Horis al-Muhosibiy va muhosabat an-nafs ta'limoti: Horis al-Muhosibiyning muhosabat an-nafs ta'limoti, uning qarashlariga tanqidiy munosabat, hamda uning asarlarida tasavvuf psixologiyasining namoyon bo'lishi tahlil etiladi.
• Tasavvufning mustaqil ta'limotga aylanib borishi va Bag'dod tasavvufi an'analarining vujudga kelishi: Tasavvuf ta'limotining shakllanishining tarixiy bosqichlari, Bag'dodning tasavvuf markaziga aylanishi, hamda Ma'ruf al-Karhiyning va Bisher al-Hofiy va Sariy as-Saqatiy qarashlarining ahamiyati o'rganiladi.
• Sahv va sukr tasavvufi hamda fano va baqo tushunchalari: Sahv tasavvufining o'ziga xos jihatlari, hamda Mansur al-Halloj va Ana-l-Haq tushunchalari tahlil etiladi.
• Futuvvat: Futuvvat so'zining kelib chiqishi va ta'riflari, unga bag'ishlangan asarlar, tashkilotlarining siyosatga jalb qilinishi, yaxshi xulqlar majmuI va Navoiy ijodida futuvvat masalalari ko'riladi.
• Movarounnahr va Xurosondagi ilk mahalliy sufiylik harakatlari: Movarounnahr va Xurosondagi mahalliy sufiylik harakatlarining o'ziga xos jihatlari, malomatiylik harakati, Ibn Karrom va karromiya harakati, hamda karromiya va Bag'dod tasavvufi masalalari yoritiladi.
• Al-Hakim at-Termiziy va uning ta'limoti: Al-Hakim at-Termiziyning Movarounnahr va Xuroson tasavvufida tutgan o'rni, asarlarida valoyat mavzusi, hamda valiyilik haqidagi qarashlarning rivoji tahlil etiladi.
• Tasavvuf an'anasining tizimga solinishi: X-XI asrlarda yaratilgan asarlarda tasavvufning tizimga solinishi, tasavvuf markazi sharqiy o'lkalarga ko'chishi, hamda tasavvufga oid mumtoz manbalar tasnifi masalalari o'rganiladi.
• As-Sulamiyning «Sufiylar tabaqasi», al-Qushayriyning «Risola» kitobi: As-Sulamiyning «Sufiylar tabaqasi», al-Qushayriyning «Risola» kitobi, hamda ushbu ikki asarning тасаввуф тарихи акс этиши masalalari ko'rib chiqiladi.
• Al-Hujviriyning «Kashf al-mahjub» va al-Ansoriyning «Tabaqot» asarlari: Al-Hujviriyning «Kashf al-mahjub» asari, Al-Ansoriyning «Tabaqot» asari, hamda ushbu asarlarning tasavvuf тарихи акс этиши masalalari ko'rib chiqiladi.
• Abu Homid al-G'azzoliyning tasavvuf tarixidagi o'rni: Abu Homid al-G'azzoliy hayoti, faoliyati, ilmiy merosi, hamda asarlarida tasavvuf masalalari yoritiladi.
• Ibn al-Arabiy va «vahdat al-vujud» falsafasi: Ibn al-Arabiy hayoti, faoliyati, uning ta'limoti, «vahdat al-vujud» ta'limotiga qarshi fikrlar, hamda Ibn Arabiy asarlaridagi bu masala aks etishi yoritiladi.
• Sharq mumtoz adabiyotida tasavvuf g'oyalari: Sharq mumtoz adabiyotida tasavvuf g'oyalarining kirib kelishi, she'riyat va tasavvuf, badiiy adabiyotda ramziy timsollar va tasavvuf g'oyalarining talqini masalalari ko'rib chiqiladi.
• Rumiy ijodida bag'rikenglik tamoyillari: Jaloliddin Rumiy hayoti, ijodining o'ziga xos jihatlari, hamda Румий ижодида бағрикенглик ғоялари masalalari ko'rib chiqiladi.
• Jomiy va Navoiy ijodida tasavvuf: Abdurahmon Jomiy va Alisher Navoiy hayoti, ijodi, hamda ularning asarlarida tasavvuf masalalari ko'rib chiqiladi.
• Imom Rabboniyning «Maktubot» asarida «vahdat ash-shuhud» g'oyalari: Imomi Rabboniy hayoti, faoliyati, ta'limoti, hamda uning asarlarida «vahdat ash-shuhud» g'oyalari masalalari ko'rib chiqiladi.