Dariy tilida ko‘chirma va o‘zlashtirma gap
Bitiruv malakaviy ishi dariy tilida koʻchirma gapli tuzilmalarni va oʻzlashtirma gaplarni oʻrganishga bagʻishlangan. Unda koʻchirma va oʻzlashtirma gaplar strukturasi, ularning sintaktik va stilistik xususiyatlari, shuningdek, muallif gapining koʻchirma gap bilan oʻzaro munosabatlari tahlil qilingan. Ish, asosan, dariy tilshunosligiga oid boʻlib, mavzu boʻyicha tadqiqotlar olib borilmagan. Malakaviy ishning asosiy xulosalari: koʻchirma gaplar va muallif gaplari bitta sintaktik birlik ekanligi, koʻchirma gaplar realligi, uning oʻziga xos xususiyatlari, emotsionalligi va intonatsion jihatlari, tuzilishi, gap boʻlaklarining tartibi va muallif gapining funktsiyasi kabi masalalarni oʻz ichiga oladi.
Asosiy mavzular
- Koʻchirma gapning turlari: Koʻchirma gapning ifoda maqsadiga koʻra turlari: darak, soʻroq, buyruq va undov koʻchirma gaplar. Har bir tur oʻziga xos xususiyatlarga ega.
- Koʻchirma gaplarning tuzilishi: Koʻchirma gaplar tuzilishi xususiyatlari, bir soʻzdan tortib butun abzatsgacha boʻlishi mumkin. Soddadan murakkabgacha boʻlgan gaplar.
- Koʻchirma gapda gap boʻlaklarining tartibi: Koʻchirma gapda gap boʻlaklarining tartibi dariy adabiy tilidagi tartibga asoslanadi. Ba'zan inversiya hodisasi ham uchraydi.
- Muallif gapining sintaktik xususiyatlari: Muallif gapi koʻchirma gapni kiritish va sharhlash uchun qoʻllanadi, strukturasida koʻproq nutq fe’llari ishtirok etadi. Darak gap shaklida boʻladi.
- Muallif gapi bilan koʻchirma gapni biriktiruvchi vositalar: Muallif gapi bilan koʻchirma gapni biriktiruvchi vositalar: nutq fe'llari (demoq, aytmoq, gapirmoq va boshqalar) va -ke bogʻlovchisi.
- Oʻzlashtirma gap: O'zlashtirma gaplar ko'chirma gaplardan farq qilib, muallif boshqa odamning gapini o'z so'zlari bilan yetkazadi.