Теория бухгалтерского учета
Ushbu kitob buxgalteriya hisobining nazariy asoslarini, tashkilotlarda buxgalteriya hisobini yuritish tartibini va moliyaviy hisobotlarni shakllantirish qoidalarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda hisob siyosati, balans, schyotlar, baholash usullari, dokumentatsiya va inventarizatsiya kabi asosiy tushunchalar batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Xo'jalik hisobining umumiy tavsifi: Ushbu mavzu xo'jalik hisobining mohiyati, vazifalari, turlari (operativ, statistik, buxgalteriya), o'lchov birliklari va asosiy qoidalarini qamrab oladi. Shuningdek, bozor iqtisodiyoti sharoitida buxgalteriya hisobining ahamiyati va yangi modeli ko'rib chiqiladi.
- Buxgalteriya hisobi predmeti va usullari: Mavzu buxgalteriya hisobining predmeti (vositalar va ularning manbalari) va usullari (dokumentatsiya, inventarizatsiya, baholash, kalkulyatsiya, schyotlar, ikki tomonlama yozuv, balans, hisobot)ni o'rganadi. Buxgalteriya hisobining asosiy tamoyillari va vazifalari ham yoritiladi.
- Buxgalteriya balansi: Ushbu mavzu buxgalteriya balansining mohiyati, tuzilishi (aktiv va passiv), balansga xo'jalik operatsiyalarining ta'siri va balansning turlarini (oborot, saldo) qamrab oladi.
- Buxgalteriya schyotlari va ikki tomonlama yozuv: Mavzu buxgalteriya schyotlarining mohiyati, tuzilishi, aktiv, passiv va aktiv-passiv schyotlar, asosiy, tartibga soluvchi, taqsimlovchi va kalkulyatsion schyotlar, schyotlar rejasini o'rganadi.
- Baholash va kalkulyatsiya: Ushbu mavzu qiymat ko'rsatkichining mohiyati, baholash usullari (boshlang'ich, joriy, diskontlangan, balans), kalkulyatsiyaning maqsad va vazifalari, kalkulyatsiya turlarini (smeta, rejalashtirilgan, normativ, hisobot)ni qamrab oladi.
- Hujjatlashtirish va inventarizatsiya: Mavzu hujjatlashtirishning mohiyati va ahamiyati, hujjat rekvizitlari, hujjat aylanishi, buxgalteriya hujjatlarining turlari, inventarizatsiyaning mohiyati va ahamiyati, inventarizatsiya turlari va uni o'tkazish tartibini yoritadi.
- Hisob registrlar va buxgalteriya hisobi shakllari: Ushbu mavzu hisob registrlarining turlari (kitoblar, kartochkalar, varaqalar), ularning tasnifi (xronologik, sistemali, kombinatsiyalangan), buxgalteriya hisobi shakllarini (jurnal-order, memorial-order, jadval-perforokartochka, jadval-avtomatlashtirilgan) qamrab oladi.
- Xo'jalik yurituvchi sub'ektlarda buxgalteriya hisobini tashkil etish: Mavzu O'zbekiston Respublikasining «Buxgalteriya hisobi to'g'risida»gi qonuni, buxgalteriya hisobini tashkil etish tamoyillari, buxgalteriya hisobi apparati va uning tuzilishi, markazlashtirish va markazsizlashtirish tamoyillari, bosh buxgalter va rahbarning vazifalari, huquqlari va mas'uliyatini o'rganadi.
- Hisobot: Ushbu mavzu buxgalteriya hisobotining mohiyati va ahamiyati, tarkibi va turlari, moliyaviy hisobotlarni tayyorlash va topshirish tamoyillari, choraklik va yillik hisobotni tuzish tartibini yoritadi.