Biokimyo va malekulyar biologiya
Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi Andijon Davlat Universiteti tomonidan tasdiqlangan "Biokimyo va molekulyar biologiya" fanining ishchi o'quv dasturidir. Dastur fanining ilmiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlarini, predmeti va vazifalarini, shuningdek, o'quv yuklamasi, baholash turlari va mavzular taqsimotini o'z ichiga oladi. Shuningdek, mustaqil ish mavzulari, oraliq va yakuniy baholash variantlari, informatsion-uslubiy ta'minot va adabiyotlar ro'yxati keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Biokimyo predmeti va vazifalari: Biokimyo tirik tabiatning tarkibi, modda almashinuvi va molekulyar biologiya bilan bog'liq masalalarni o'rganadi. Uning xalq xo'jaligidagi ahamiyati, rivojlanishi va tarixi muhim ahamiyatga ega. Hujayraning kimyoviy tarkibi ham o'rganiladi.
- Oqsillar ularning biologik roli: Oqsillar aminokislotalardan tashkil topgan bo'lib, ularning xossalari va molekuladagi bog'lanish usullari o'rganiladi. Oqsillarning birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va to'rtlamchi qurilishi, strukturasi va funksiyalari tahlil qilinadi. Oddiy va murakkab oqsillar farqlanadi.
- Fermentlar kimyoviy tabiati: Fermentativ reaksiyalar tezligi, ta'sir mexanizmi, kofermentlar (vitaminlar, metallar va boshqa birikmalar) ferment faolligidagi roli o'rganiladi. Izofermentlar, hujayralarda lokalizatsiyasi va klassifikatsiyasi ko'rib chiqiladi.
- Nuklein kislotalar, qurilishi va biologik roli: Nukleozidlar va nukleotidlar, DNK tuzilishi va biologik roli, DNK replikatsiyasi, RNK tuzilishi, xususiyati va xillari, transkripsiya kabi masalalar o'rganiladi.
- Oqsil biosintezi. Genetik kod: Informatsion RNK, transport RNK, ribosomalar, polisoma, translyatsiya, DNKning funktsional segmentlari, regulyator va struktura genlari, oqsil biosintezining boshqarilishi va gen injenerligi kabi masalalarni qamrab oladi.
- Oqsil almashinuvi: Oqsillarning proteolitik parchalanishi, aminokislotalarning oraliq almashinuvi, ammiakning zaharlanishi, siydikchil sintezi, irsiy kasalliklar va oqsil almashinuvining buzilishi kabi jarayonlar ko'rib chiqiladi.
- Uglevodlar sinflanishi va nomlanishi: Mono-, oligo- va polisaxaridlar, glikoproteinlar, uglevodlarning parchalanishi, glikoliz, bijg'ish turlari, uglevodlarning aerob oksidlanishi, Krebs sikli, biologik oksidlanish, bioenergetika va nafas zanjiri kabi mavzular o'rganiladi.
- Lipidlar. Ularning biologik roli: Lipidlarning tuzilishi, xossalari, tarqalishi, triglitseridlar, fosfolipidlar, yog' kislotalari, ularni oksidlanishi va biosintezi, prostogladinlar hamda biologik membranalar ko'rib chiqiladi.
- Vitaminlar va gormonlar: Vitaminlarning koferment funksiyasi, gormonlarning kimyoviy tabiati, siklik nukleotidlarning modda almashinuvini boshqarishdagi ahamiyati, oqsil, uglevod va yog' almashinuvining o'zaro bog'liqligi kabi masalalar o'rganiladi.