O`zbеkiston tarixi

Ushbu kitob O'zbekiston tarixi fanidan amaliy mashg'ulotlar uchun uslubiy qo'llanma bo'lib, unda talabalarga har bir mavzuni o'rganishda yordam beradigan reja va adabiyotlar ro'yxati keltirilgan. Qo'llanma oliy va o'rta maxsus o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

"Avesto” kitobi O`zbekiston tarixini o`rganishda muhim manba: Qadimiy Xorazm, Avesto dini tamoyillari, ajdodlarimizning boshqaruv tizimi, ijtimoiy turmushi, madaniy hayotiga oid ma'lumotlar, Avestoning Markaziy Osiyo va boshqa hududlarga tarqalishi.
Vatanimiz xududida vujudga kelgan dastlabki davlatlar: Davlatchilik tushunchasi, Katta Xorazm, Baqtriya podsholigi, Yunon-Baqtriya, Parfiya, Sug'diyona, Qang` va Davon davlatlari, Kushonlar saltanati.
O`zbek xalhining etnik shakllanishi: O'zbek xalqining etnik asosini tashkil etgan Vatanimiz hududidagi urug' qabilalar, elatlar, ularning ijtimoiy madaniy hayoti, O'zbek xalqi etnogenezining ikkinchi davri (IX-XII asrlar), XV asr oxiri XVI asr o'zbek xalqi shakllanishida muhim bosqich, O'zbekistonda xozirgi etnik jarayonlar.
Buyuk Ipak yo`li: shakllanishi va rivojlanishi boshichlari: Buyuk Ipak yo'li va uning Vatanimiz xalqlarining xorijiy ellar bilan ijtimoiy va madaniy aloqalarining rivojlanishiga ta'siri, Amir Temur va Temuriylar davrida Buyuk Ipak yo`li shuhratining yanada ortishi, XVI asrdan boshlab Buyuk Ipak yo'lining ahamiyatining pasayishi, uning sabablari, Hozirgi davrda Buyuk Ipak yo`li an'analarini tiklash va rivojlantirish borasidagi davlatlarning xalqaro hamkorlik harakatida O`zbekistonning faol ishtiroki.
Markaziy Osiyo xalqlarining IX-XII asrlar davri madaniyati: IX-XII asrlarda Markaziy Osiyo xalqlarining moddiy va ma'naviy madaniyatining yuksalishiga ta'sir ko`rsatgan tarixiy shart-sharoitlar va asosiy omillar, Ilm-fan ravnaqi, Badiiy adabiyotning rivoj topishi, Markaziy Osiyo xududida islom madaniyatining tarkib topishi.
Amir Temur markazlashgan davlat asoschisi: Amir Temurning siyosiy kurash maydoniga kirib kelishi, Movorounnahr va Hurosonda markazlashgan o'zbek davlatchligini bunyod etilisnida Amir Temurning buyuk tarixiy xizmati, Amir Temur davlatining ichki va tashqi siyosati, Amir Temur atoqli davlat arbobi mohir diplomat sifatidagi faoliyati.
Temuriylar davri madaniyati: XIV asrning ikkinchi yarmi va XV asrda Movarounnaxr va Xurosonda moddiy madaniyat ravnaqi, Temuriylar davrida ilm-fan, Xattotlik, tasviriy san'at va musiqa madaniyati, Badiiy adabiyot.
Rossiya bosqini arafasida o`zbek xonliklarining ijtimoiy-siyosiy va madaniy hayoti: XIX asrning birinchi yarmida o`zbek xonliklari, Ular O`rtasidagi o`zaro munosabatlar hamda ichki ziddiyatlarning keskinlashib borishi, Buxoro amirligi, Amirlikning ijtimoiy-siyosiy, xo`jalik va madaniy hayoti, Xiva xonligi, Xonlikdagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat, Madaniy hayotdagi o`zgarishlar, Qo`qon xonligi, Xonlikning ijtimoiy-siyosiy va xo`jalik hayoti, Qo`qon adabiy va madaniy muhiti.
Chor Rossiyaning Turkistonda yuritgan mustamlakachilik siyosati: Rossiya istilosidan so`ng chor ma'murlari tomonidan Turkistonda mustamlakachilik boshqaruv tizimining vujudga keltirilishi, Chor Rossiyasi xukmron doiralarining Turkistonda yuritgan mustamlakachilik siyosati, Chorizmning axolini ko`chirish siyosati, Chor mustamlakachi ma'murlarning o`lka xalqlarining ma'naviy-madaniy xayotiga salbiy ta'siri.
Turkistonda Jadidchilik xarakati: XX asr boshlarida Turkistondagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat, Jadidchilik harakatining yuzaga kelishi, Turkiston jadidlari ilgari surgan goyalar, karashlar va ularning ilg'or, progressiv mazmun mohiyati, Jadidlarning ulka xalklari orasida olib borgan madaniy-oqartuvchilik faoliyati, Jadidizm namoyandallarining Turkistondagi demokratik va milliy istiqlolchilik harakatlariga o`tkazgan muhim ta'siri.
Istiqlolchilik xarakati: Turkiston muxtoriyati-milliy istiqlolga erishish yo`lida mahalliy demokratik kuchlarini dastlabki muhim qadami, O`lka xududlarida istiqlolchilik harakatining boshlanishi, uning mohiyati, harakatlantiruvchi kuchlari, Farg'ona vodiysi-istiqlolchilik harakatining markazlaridan biri, Buxoro va Xivadan milliy -ozodlik harakati.
Sovet tuzumining O`zbekistonda yuritgan katog`onlik siyosati va uning oqibatlari: 20-yillar oqirlarida sobiq sho`rolar mamlakatida totalitar, ma'muriy buyruqbozlik va byurokratik tuzumining qaror topishi, Komfirka va sho`ro xokimiyatining O`zbekistonda yuritgan umumiy katag`onlik siyosati va uning respublika ijtimoiy, madaniy hayotiga asoratli ta'siri.
Sovetlar davridagi iqtisodiy va ma'naviy qaramlikning oqibatlari: Xukmron markaz va komfirkaning 20-30 yillarda O`zbekistonda o`tkazgan industrlashtirish va dehqon xo`jaliklarini jamoalashtirish siyosati va uning asoratli oqibatlari, O`zbekiston iqtisodiy va ma'naviy xayotining 50-80 yillarda chuqur turg'unlik va buxronlik holatlariga duchor bo`lishi hamda uning asoratlari.
O`zbekiston mustakil davlat: O`zbekiston davlat mustaqilligining qo`lga kiritilishi-o`zbek xalqi hayotida mislsiz tarixiy voqea, O`zbekistonning o`z istiqlol va taraqqiyot yo'li, O`zbekiston Konstitutsiyasining qabul qilinishi va uning ahamiyati.
O`zbekistonda huhuhiy demohratik davlat va fuharolik asoslarini shakllanishi: Huquqiy davlat tushunchasi, uni barpo etish yo`llari, O`zbekistonda davlat hokimiyatining milliy, huquqiy, demokratik asoslarining barpo etilishi, Qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati, Siyosiy partiyalar. Milliy siyosat. Ommaviy axborot vositalari, Demokratik jamiyatga xos saylov tizimining yaratilishi.
O`zbekistonda bozor munosabatlarining shakllanishi: O`zbekiston Respublikasining bozor munosabatlarini shakllantirish tomon yo`l tutishi, Iqtisodiy islohotlar, uning strategiyasi, Bozor infratuzilmasini shakllantirish, O`zbekistonning kuchli ijtimoiy yo`naltirilgan siyosati.
O`zbekistonning milliy istiqlol mafkurasi: Mustaqillik yillarida ma'naviy hayot va milliy qadriyatlarning tiklanishi, Diniy qadriyatlar va islom ma'naviyatining tiklanishi, Respublikada milliy istiqlol mafkurasining shakllanishi, Milliy istiqlol mafkurasini shakllantirishda ta'lim, fan, madaniyat va sog'liqni saqlashning o'rni.
O`zbekiston va jahon xamjamiyati: O`bekiston Respublikasining tinchliksevar tashqi siyosati asoslarining yaratilishi, O`zbekistonning jahon xamjamiyatiga qo`shilishi, Respublikaning jahonning turli mamlakatlari bilan xamkorlik munosabatlarining kengayib borishi, O`zbekistonning Markaziy Osiyo mintaqasidagi qardosh davlatlar bilan xamkorlik aloqalarining mustahxkamlanishi.