Mexanika

Ushbu kitob mexanika fanidan ma'ruzalar matnini o'z ichiga olgan. Kitobda mexanikaning asosiy tushunchalari, qonunlari va ularning amaliyotdagi tatbiqi batafsil yoritilgan. Materiallar O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan Davlat ta'lim standartlariga muvofiq tayyorlangan bo'lib, bakalavrlar uchun mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

• Fizika fani: Fizika fanining asosiy vazifalari, tadqiqot usullari, boshqa fanlar bilan aloqasi, texnika va texnologiyadagi roli, fizik kattaliklar va ularning o'lchov birliklari haqida ma'lumot beriladi. Materiya, harakat, fizik qonun va hodisa tushunchalariga ta'riflar keltiriladi. Moddiy nuqta modeli va uning mexanikadagi ahamiyati ko'rsatiladi.
• Kinematika elementlari: Mexanik harakat, materiya harakatining eng sodda turi sifatida ta'riflanadi. Materiya, vaqt, fazo tushunchalari, sanoq sistemasi va moddiy nuqta haqida ma'lumot beriladi. To'g'ri chiziqli va egri chiziqli harakat kinematikasi, tezlik, tezlanish, normal va tangensial tezlanishlar, aylanma harakat kinematikasi kabi mavzular yoritiladi. Hosila va integralning fizikaviy masalalarga tadbiqi, absolyut qattiq jismning erkinlik darajasi kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
• Moddiy nuqta dinamikasi: Dinamikaning asosiy vazifasi, klassik mexanikada holat tushunchasi, N'yutonning qonunlari, massa, kuch, harakat miqdori, massa markazi va uning harakati haqidagi teorema kabi mavzular yoritiladi.
• Saqlanish qonunlarining qo'llanilishi: O'zgaruvchan massali jismlarning harakati, reaktiv harakat, sharlarning urilishi, markaziy maydondagi harakat, Kepler qonunlari kabi mavzular o'rganiladi.
• Ish, energiya va quvvat: Energiya sistemaning holat funksiyasi sifatida ta'riflanadi. Ilgarilanma va aylanma harakatda ish va kinetik energiya, quvvat, potensial energiya va kuch orasidagi bog'lanish kabi masalalar yoritiladi. Jismlar harakati energiyasining bir butunligi, energiya saqlanish qonunining fizikaviy ma'nosi, fazo va vaqtning simmetriyaligi kabi tushunchalar ko'rib chiqiladi.
• Qattiq jism mexanikasi: Qo'zg'almas o'q atrofida aylanayotgan qattiq jismning kinetik energiyasi va inersiya momenti, aylanma harakatdagi qattiq jismga dinamika ikkinchi qonunini tadbiq etish, harakat miqdor momentining saqlanish qonuni kabi mavzular o'rganiladi.
• Yaxlit muhit mexanikasining elementlari: Suyuqlik va gazlarning umumiy xossalari, suyuqlik harakatining kinematik tavsifi, Bernulli tenglamasi, yopishqoq suyuqlik gidrodinamikasi kabi mavzular yoritiladi. YOpishqoqlik koeffisienti, suyuqlikni quvrdagi oqimi, formulasi, o'xshashlik qonuni, stoks formulasi, gidrodinamik betayinlik, turbulentlik kabi tushunchalar o'rganiladi
• To'lqin jarayonlar: Yassi sinusoidal to'lqin. Yugiruvchi va turg'un to'lqinlar. Faza tezligi. To'lqin uzunligi. To'lqin soni. Dopler effekti. Skalyar va vektor to'lqinlar. Qutblanish. Kogerentlik. Monoxramatik to'lqinlar interferensiyasi. Kvazimonoxramatik to'lqinlar kabi mavzular yoritiladi
• To'lqinlar difraksiyasi: Bir o'lchamli to'lqin tenglama. Qattiq jismda bo'ylama to'lqin. Energetik munosabatlar. Umov vektori. Gaz va suyuqliklarda elastik to'lqinlar. Ikki muhit chegarasidan tovushining o'tishi. Zarbali to'lqinlar kabi mavzular o'rganiladi