Современной лексикологии и лексикографии
Ushbu kitob leksikologiya va leksikografiyaga bag'ishlangan. Unda so'zlarning ma'nolari, tuzilishi, turlari, lug'atlarning tuzilishi va vazifalari, shuningdek, rus tilining leksik boyligi va xususiyatlari haqida ma'lumot berilgan. Kitob talabalar va tilshunoslar uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Leksikologiya va uning vazifalari: Leksikologiya tilshunoslikning bir bo'limi sifatida so'zlarning ma'nolari, tuzilishi va kelib chiqishini o'rganadi. Leksikologiyaning asosiy vazifasi tilning lug'at tarkibini o'rganish va tahlil qilishdir. Ushbu mavzu leksikologiyaning predmeti, vazifalari va amaliy ahamiyatini yoritadi.
- So'zning leksik ma'nosi va tuzilishi: So'zning leksik ma'nosi uning ob'ektiv voqelikdagi narsalar, hodisalar va tushunchalarni ifodalash qobiliyatidir. So'zning tuzilishi denotat (so'zning bildiradigan ob'ekti) va signifikat (so'zning ma'nosi) kabi elementlarni o'z ichiga oladi. Ushbu mavzu so'zning ma'nosi va tuzilishini tahlil qilishga bag'ishlangan.
- So'zlarning semantik turlari: So'zlar ma'nosiga ko'ra bir nechta turlarga bo'linadi: sinonimlar, antonimlar, omonimlar va paronimlar. Sinonimlar ma'nolari yaqin bo'lgan so'zlardir. Antonimlar ma'nolari qarama-qarshi bo'lgan so'zlardir. Omonimlar bir xil yozilishga ega, ammo har xil ma'nolarni anglatadi. Paronimlar talaffuzi o'xshash, ammo ma'nolari har xil bo'lgan so'zlardir. Ushbu mavzu so'zlarning semantik turlarini ko'rib chiqadi.
- Leksikografiya va lug'atlarning turlari: Leksikografiya lug'atlarni tuzish nazariyasi va amaliyotidir. Lug'atlar turli xil bo'lishi mumkin: izohli, ikki tilli, chastotali, frazeologik va boshqalar. Izohli lug'atlar so'zlarning ma'nolarini tushuntiradi. Ikki tilli lug'atlar bir tildagi so'zlarni boshqa tilga tarjima qiladi. Chastotali lug'atlar so'zlarning matnda qanchalik tez-tez ishlatilishini ko'rsatadi. Frazeologik lug'atlar barqaror iboralar va iboralarning ma'nolarini tushuntiradi. Ushbu mavzu leksikografiya asoslari va lug'atlarning turlarini o'rganadi.
- Rus tilining leksik boyligi: Rus tili juda boy lug'atga ega. Unga turli xil qatlamlar kiradi: asl rus so'zlari, qarz olingan so'zlar, dialektizmlar va arxaizmlar. Rus tilining leksik boyligi uning tarixiy rivojlanishi va boshqa tillar bilan o'zaro ta'siri natijasida shakllangan. Ushbu mavzu rus tilining leksik boyligini va uning xususiyatlarini yoritadi.