Odam anatomiyasi fanidan
Ushbu kitob, O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan Nukus Davlat Pedagogika Instituti talabalari uchun mo'ljallangan "Odam anatomiyasi" fanidan laboratoriya mashg'ulotlari bo'yicha uslubiy qo'llanma. Qo'llanma odam anatomiyasining asosiy bo'limlarini qamrab oladi, talabalarga organizm tuzilishi va faoliyatini tushunishga yordam beradi, hamda amaliy mashg'ulotlarni o'tkazish uchun zarur ma'lumotlar va ko'rsatmalarni beradi.
Asosiy mavzular
- Suyak sistemasi anatomiyasi (osteologiya): Suyaklarning tuzilishi, shakllari, birikishini o'rganish. Skelet suyaklari vazifalari, suyaklarning kimyoviy tarkibi haqida ma'lumot berilgan.
- Muskullar haqidagi fan-myologia: Gavda muskullari, ularning joylashishi, funktsiyalari, fastsiyalarning ahamiyati ko'rib chiqilgan. Muskul to'qimalarining tuzilishi, silliq va ko'ndalang-targ'il muskullar haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- Ichki organlarning tuzilishi ovqat hazm qilish organlarining tuzilishi (splanxnologiya): Ovqat hazm qilish organlarining tuzilishi, og'iz bo'shlig'i, tishlar, til, qizilo'ngach, oshqozon, jigar, ichaklar haqida ma'lumotlar berilgan. Ovqat hazm qilish a'zolarining taraqqiyoti, yoshga bog'liq o'zgarishlari ko'rsatib o'tilgan.
- Nafas olish tizimining tuzilishi: Nafas olish yo'llari, burun bo'shlig'i, hiqildoq, traxeya, bronxlar, o'pkalarning tuzilishi o'rganilgan. Nafas a'zolarining vazifalari, o'ziga xos tuzilishi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- Yurak-qon tomirlar tizimi (angiologiya): Qon aylanish doirasi, yurak va qon tomirlarining tuzilishi, arterial va venoz qon tomirlari, mikrotomirlar haqida ma'lumot berilgan. Katta va kichik qon aylanish doiralari, qonning tarkibi va vazifalari ko'rib chiqilgan.
- Nerv sistemasi (sezgi organlarining anatomiyasi nevrologiya): Bosh va orqa miya tuzilishi, neyronlar, nerv tolalari, markaziy va periferik nerv sistemalari haqida ma'lumot berilgan. Nerv tizimining filogenezi, miya bo'limlari ko'rib chiqilgan.
- Sezgi organlarining anatomiyasi: Sezgi organlari, ko'rish, eshitish a'zolari, analizatorlar haqida ma'lumot berilgan. Ko'zning tuzilishi, gavhar, shishasimon modda, kamera suyuqliklari ko'rib chiqilgan. Eshitish organi, tashqi, o'rta va ichki quloq tuzilishi o'rganilgan.
- Ichki sekretsiya bezlarining tuzilishi va joylashishi: Ichki sekretsiya bezlari, ularning tuzilishi, joylashishi va funktsiyalari haqida ma'lumot berilgan. Qalqonsimon bez, qalqon oldi bezi, buyrak usti bezi, jinsiy bezlar ko'rib chiqilgan.
- Ayirish organlarining tuzilishi: Ayirish organlari, buyraklar, nefronlarning tuzilishi, siydik hosil bo'lish jarayoni haqida ma'lumot berilgan. Filtrlanish, reabsorbtsiya jarayonlari ko'rib chiqilgan.