Коса коса тагида ним коса - сўзнинг маъно жилолари
Ushbu kitob oʻzbek tilshunosligida soʻz va maʼno munosabatlariga bagʻishlangan tadqiqot boʻlib, unda soʻzlarning maʼno jilolari, tagmaʼnolari, koʻp maʼnolilik, oʻxshashlik, zidlik kabi xususiyatlari tahlil qilinadi. Kitobda, shuningdek, xalq ogʻzaki ijodida uchraydigan hikmatlar, maqollar, askiya sanʼati va tasavvufiy qarashlardagi maʼnolar ham koʻrib chiqiladi. Muallif tilning boy imkoniyatlarini ochib berishga, soʻzlarning nozik maʼno qirralarini yoritishga va ularning nutqdagi ahamiyatini koʻrsatishga harakat qiladi.
Asosiy mavzular
- Soʻzning maʼno jilolari: Soʻzning koʻp qirrali va murakkab butunlik ekanligi, uning tovush va maʼno tomonlari, soʻzlarning maʼno nozikliklari, maʼnolar asosidagi qudrati.
- Soʻzlarning tagmaʼnolari haqida: Soʻzlarning nutqiy jarayonda yuzaga keladigan maʼnolari, nutq imkoniyatlari va vazifalari, tagmaʼnolarning turlari va ularning nutqdagi ahamiyati.
- Sharqona lutf: Sharq xalqlari madaniy merosidagi oʻziga xos nutq uslubi, nozik did, tagmaʼnolar va ularning nutqdagi taʼsiri.
- Askiyada kulgi qoʻzgʻatuvchi vositalar: Askiya sanʼatida ishlatiladigan kulgi qoʻzgʻatuvchi lisoniy va lisoniy boʻlmagan vositalar, soʻzlarning koʻp maʼnoliligi, oʻxshashligi, zidligi, undosh va unlilar ohangdoshligi kabi usullar.
- Hikmatlar va maqollarning mazmuniy-grammatik xususiyatlari: Hikmat va maqollarning tuzilishi, ularning soddaligi va maʼno teranligi, ramziy maʼnolari, oʻxshatish va sifatlash usullari, maqollarda unlilar va undoshlar ohangdoshligi.
- Tasavvufda tagmaʼnolarning lisoniy asoslari: Tasavvufdagi ramziy maʼnolar, ularning turlari, istilohlar, soʻzlarning tasavvufiy maʼnolari, riyozat, daftar kabi tushunchalarning talqini.
- Ismlar orqali ifodalanuvchi tagmaʼnolar: Oʻzbek ismlarining turlari, ularning maʼnolari, ismlarning urf-odatlar bilan bogʻliqligi, ismlar orqali ifodalanadigan tagmaʼnolar, urugʻ-qabilalarga aloqador ismlar.