Muhandislik grafikasi

Ushbu kitob "Muhandislik grafikasi" O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan namunaviy dastur asosida yozilgan. Kitobda so'nggi yillarda Davlat standartlariga kiritilgan yangi o'zgarishlar va talablar e'tiborga olingan. Mazkur qo'llanma Toshkent avtomobil-yo'llar institutida bakalavrlar tayyorlashning barcha yo'nalishlari uchun mo'ljallangan bo'lib, muhandislik grafikasi fanini o'rganishda yordam beradi. Qo'llanmada konstruktorlik hujjatlarni rasmiylashtirishning asosiy qoidalari, chizmalarga qarab texnik fikr yuritish, standartlarni mukammal o'rganish kabi masalalar yoritilgan.

Asosiy mavzular

Konstruktorlik hujjatlarining yagona sistemasi: Bu bobda konstruktorlik hujjatlarining yagona sistemasi (YeSKD)ning ta'rifi, vazifasi, ta'sir doirasi, tarkibi, standartlari va formatlari haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, masshtablar, chiziqlar va shriftlar kabi muhim elementlar ham ko'rib chiqiladi.
O'lchamlar: Bu bobda o'lchamlarni qo'yish qoidalari, standartlar, diametr va radiuslarni belgilash, burchaklar o'lchami, kvadrat o'lchamlar, murakkab shakldagi silindrik buyumlarning diametr o'lchamlari, kvadrat va o'lchamlar belgisi, sferik o'lchamlar, kvadrat va o'lcham sonidan oldin qo'yiladi va boshqa shunga o'xshash masalalar yoritilgan.
Geometrik yasashlar: Bu bobda parallel to'g'ri chiziqlar o'tkazish, to'g'ri chiziq kesmasini teng bo'laklarga bo'lish, qiyalik va konusliklarni yasash, muntazam kupburchakliklar yasash, tutashmalar kabi geometrik yasash usullari batafsil tushuntiriladi.
Tasvirlar, ko'rinishlar, qirqimlar, kesimlar: Bu bobda asosiy qoidalar, ko'rinishlar, qirqimlar va kesimlar haqida tushunchalar beriladi. Asosiy ko'rinishlar, qo'shimcha ko'rinishlar, maxalliy ko'rinishlar, gorizontal, vertikal va qiya qirqimlar, oddiy va murakkab qirqimlar batafsil ko'rib chiqiladi.
Aksonometrik proyeksiyalar: Bu bobda asosiy ma'lumotlar, to'g'ri burchakli aksonometrik proyeksiyalar (izometrik va dimetrik), qiyshiq burchakli aksonometrik proyeksiyalar (frontal va gorizontal izometrik, frontal dimetrik) va ularning tasvirlarini yasash usullari yoritilgan. Shuningdek, tekis shakllar va fazoviy egri chiziqlarning aksonometriyasi ham ko'rib chiqiladi.
Ajraladigan birikmalar: Bu bobda ajratiladigan birikmalarning asosiy tushunchalari, rezbalar, ularning turlari (metrik, dyuymli, truba, konussimon) va belgilanishi, rezbalarning tasvirlanishi va belgilanishi, qalaylangan va yelimlangan birikmalar, parchasimon birikmalar kabi mavzular yoritilgan.
Mashinasozlik detallarining eskizlari va ish chizmalarini bajarish: Bu bobda mashina detallarining shakli va elementlari, materiallar va ularning chizmada belgilanishi, o'lchash asboblari va o'lchash usullari, dopusklar, o'tkazishlar va ularning chizmalarda belgilanishi, o'lcham bazalari to'g'risida tushuncha, o'lchamlar qo'yish, yozuvlar va texnikaviy talablar, detal eskizini chizish, detallarning ish chizmalarini chizish kabi amaliy masalalar ko'rib chiqilgan.
Yig'ish chizmalari va sxemalarini tuzish va o'qish: Bu bobda yig'ish chizmasining mazmuni, moylash tuzilmalarini tasvirlash, zichlagich tuzilmalarini tasvirlash, tebranish podshipnikini tasvirlash, prujinalarni tasvirlash, qimirlatmaydigan (stopor) tuzilmalarni tasvirlash, yig'ish chizmalaridagi shartliliklari va soddalashtirishlar, yig'ish chizmalarini o'qish va detallarga ajratish, sxemalarni chizishdagi umumiy qoidalar kabi masalalar yoritilgan.