Elementar zarralar
Ushbu kitob yuqori energiyalar fizikasining eksperimental usullarini o'rganadi, yadro materiyasi, yangi zarralarning paydo bo'lish mexanizmlarini va elementar zarralarning xususiyatlarini qamrab oladi. Pufakchali kameralar, xususan propanli kameralar, adron-yadro va yadro-yadro o'zaro ta'sirlashuvlarida sodir bo'luvchi voqealarni o'rganishda muhim rol o'ynaydi. Kitob tajribaviy ma'lumotlarni to'plash va ularga tuzatishlar kiritish protseduralarini, shuningdek, spektrator zarrachalarni tadqiq qilish vazifalarini qamrab oladi.
Asosiy mavzular
- Elementar zarralar haqida umumiy tushunchalar. Fundamental ta'sirlashuvlar: Elementar zarralar haqida asosiy tushunchalar, ularning ochilish tarixi, xususiyatlari va fundamental ta'sirlashuvlar (kuchli, elektromagnit, kuchsiz, gravitatsion) ko'rib chiqiladi. Ta'sirlashuvlarni xarakterlovchi kattaliklar keltiriladi.
- Elementar zarralar xususiyatlari. Parchalanish reaksiyalari: Elementar zarralarning zarra-to'lqin xususiyatlari, paydo bo'lish qobiliyati, parchalanish va tug'ilish reaksiyalari o'rganiladi. Noaniqlik prinsiplari va ehtimoliy statistik qonuniyatlar muhokama qilinadi.
- Ikki zarrali to'qnashuvda zarralar tug'ilishi: To'qnashuv reaksiyalarining umumiy ko'rinishi, energiya saqlanish qonuni, reaksiyalar turlari (ekzotermik va endotermik), ostona energiyasi kabi tushunchalar tahlil qilinadi. Reaksiyalarning o'tish shartlari va energetik talablari ko'rib chiqiladi.
- Elementar zarralar kvant sonlari va ularning saqlanishi: Elementar zarralarni xarakterlovchi asosiy kvant sonlari (massa, spin, elektr zaryadi, lepton zaryadi, izotopik spin, g'alatilik, juftlik) va ularning saqlanish qonunlari muhokama qilinadi. Kvarklar, adronlar, barionlar va mezonlar tushunchalari keltiriladi.
- Elementar zarralar sistematikasi: Elementar zarralarni sinflarga ajratish asoslari, izomultipletlar, supermultipletlar va kvarklar nazariyasi ko'rib chiqiladi. Gell-Mann va Nishidjima sxemalari muhokama qilinadi.
- Kvarklar: Kvarklar tushunchasi, kvant sonlari va adronlarning kvarkli tuzilishi batafsil o'rganiladi. Rang tushunchasi va kvarklarning o'zaro ta'sirlashuvi, glyuonlar haqida ma'lumotlar keltiriladi.
- 500 litr hajmli propanli pufakchali kamera. Zaryadlangan zarrachalar izlarini o'rganish: Propanli pufakchali kameraning tuzilishi, ishlash prinsipi, birlamchi trek yo'nalishiga va impulslariga tuzatmalar kiritish uslublari bayon qilinadi. Elastik to'qnashuvlarni ajratish va yadro snaryad diffraksion dissotsiatsiyasi voqealarni ajratish uslublari ko'rsatiladi.
- Propanli voqealarni yadro-yadro ta'sirlashuvlarga ajratish: Ansambllarni yadro-vodorod va yadro-uglerod o'zaro ta'sirlashuvlarga ajratish uslublari, zarrachalarni identifikatsiya qilishdagi xatoliklar bilan bog'liq tuzatmalar va DST formati batafsil bayon qilinadi.
- Uglerod yadrosi to'qnashuvlarining o'ziga xos tomonlari: Uglerod yadrolarining to'qnashuvlarida spektrator zarrachalarni tadqiq qilish, tajriba uslubining o'ziga xos tomonlari, spektatorlarning burchak taqsimoti va ularni ajratib olish usullari ko'rib chiqiladi. Yadro fragmentatsiyasi tahlil qilinadi.