Рахит у детей
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligi tomonidan nashr etilgan bo'lib, Toshkent Pediatriya tibbiyot instituti fakultet pediatriyasi kafedrasi tomonidan tayyorlangan "Raxit u detey" (Bolalarda raxit) mavzusidagi ma'ruzadir. Kitob raxit kasalligining etiologiyasi, patogenezi, klinik ko'rinishlari, tashxisi, davolash va profilaktikasi masalalarini yoritadi. Ma'ruza 4-kurs talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, raxitning bolalar organizmiga ta'siri, vitamin D almashinuvi, kasallikning turli davrlari va og'irlik darajalari haqida batafsil ma'lumot beradi. Kitobda kasallikning kelib chiqish sabablari, xavf omillari, diagnostika usullari va zamonaviy davolash tamoyillari keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Raxitning ta'rifi va ahamiyati: Raxit - bolalar organizmining umumiy kasalligi bo'lib, moddalar almashinuvining buzilishi, ayniqsa fosfor-kaltsiy almashinuvi, suyak to'qimasining shakllanishidagi o'zgarishlar va barcha a'zolar faoliyatining buzilishi bilan xarakterlanadi. Asosiy sabab - D vitamini yetishmovchiligi.
- Vitamin D almashinuvi: Vitamin D organizmda hosil bo'lishi va oziq-ovqatlar bilan kirishi mumkin. Uning faol shakllari suyaklar, ichak va buyraklar faoliyatiga ta'sir ko'rsatadi. Vitamin D yetishmovchiligi kaltsiy va fosfor almashinuvining buzilishiga olib keladi.
- Raxitning etiologiyasi va patogenezi: Raxitning kelib chiqishiga turli omillar, jumladan, vitamin D yetishmovchiligi, kaltsiy va fosforning noto'g'ri nisbati, ichak kasalliklari, buyrak patologiyalari va boshqalar sabab bo'lishi mumkin. Patogenezda kaltsiy va fosfor almashinuvining buzilishi, suyak to'qimasining normal shakllanishining buzilishi asosiy rol o'ynaydi.
- Raxitning klinik ko'rinishlari: Raxitning klinik ko'rinishlari kasallikning davriga, og'irligiga va kechishiga bog'liq. Boshlang'ich davrda asabiylik, uyqusizlik, terlash kuzatiladi. Keyinchalik suyak deformatsiyalari, mushaklarning zaifligi, ichki organlar faoliyatining buzilishi paydo bo'ladi.
- Raxitning diagnostikasi: Raxit tashxisi klinik ko'rinishlar, laboratoriya tekshiruvlari (qonda kaltsiy, fosfor, ishqoriy fosfataza darajasi) va rentgen tekshiruvlari asosida qo'yiladi.
- Raxitni davolash va profilaktika qilish: Raxitni davolashda vitamin D preparatlari, kaltsiy va fosfor preparatlari, massaj, fizioterapiya va to'g'ri ovqatlanish muhim rol o'ynaydi. Profilaktika homiladorlik davrida boshlanadi va bolaning hayotining birinchi yillarida davom ettiriladi.