Центральная нервная система.
Ushbu kitob asosan odamning markaziy nerv sistemasining morfologiyasi va funksiyalariga bag'ishlangan. Unda periferik nerv tolalari, nerv tugunlari, orqa miya va bosh miya tuzilishi batafsil yoritilgan. Markaziy nerv sistemasining rivojlanishi, orqa miya va miyachaning mikroskopik tuzilishi, shuningdek, retikulyar formatsiyaning gistofiziologiyasi kabi mavzularga alohida e'tibor qaratilgan. Kitob davomida neyronlar, gliya hujayralari, sinapslar va turli nerv tuzilmalarining funksional ahamiyati ham muhokama qilinadi.
Asosiy mavzular
- Markaziy nerv sistemasining rivojlanishi: Nerv sistemasining shakllanishi ektoderm qatlamining qalinlashuvi bilan boshlanadi, so'ngra nerv plastinkasi hosil bo'ladi. Nerv plastinkasi nerv trubkasiga aylanadi, undan bosh miya va orqa miya rivojlanadi. Nerv trubkasi atrofida nerv гребеньlari hosil bo'ladi, ular periferik nerv sistemasining shakllanishida ishtirok etadi.
- Orqa miyaning mikroskopik tuzilishi: Orqa miya kulrang va oq moddalardan tashkil topgan. Kulrang modda neyronlar va gliya hujayralaridan iborat bo'lib, oldingi, orqa va yon shoxlarga bo'linadi. Oq modda esa miyelinlangan nerv tolalardan tashkil topgan.
- Miyachaning mikroskopik tuzilishi: Miyacha muvozanat va harakat koordinatsiyasini boshqaradi. U po'stloq va ichki yadrolardan iborat. Po'stloq uch qatlamdan tashkil topgan: molekulyar, ganglioz va donador qatlamlar.
- Retikulyar formatsiyaning gistofiziologiyasi: Retikulyar formatsiya bosh miya стволида joylashgan bo'lib, uyg'oqlik, uyqu va og'riq kabi muhim funksiyalarni boshqaradi. U turli xil neyronlar va nerv tolalari to'ridan iborat.
- Bosh miya po'stlog'i (KBP): Bosh miya po'stlog'i olti qatlamdan tashkil topgan bo'lib, har bir qatlam o'ziga xos hujayra tuzilishiga ega. Bu qatlamlar kognitiv funksiyalarni amalga oshirishda muhim rol o'ynaydi.
- Vegetativ nerv sistemasi (VNS): Ichki organlar, qon tomirlari va bezlar ishini boshqaradi. Uning simpatik va parasimpatik bo'limlari bor.