Основные проблемы экологии
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasida ekologik muammolarni, atrof-muhitni muhofaza qilish masalalarini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda ekologiyaning nazariy asoslari, biosfera, atmosfera muhofazasi, suv resurslaridan oqilona foydalanish, tuproq unumdorligini saqlash, ijtimoiy ekologiya kabi mavzular yoritilgan. Kitob talabalar, o'qituvchilar va ekologiya sohasiga qiziquvchilar uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Ekologiya va uning ahamiyati: Ekologiya fanining maqsadi, vazifalari, rivojlanish tarixi, ekologik qonuniyatlar va tamoyillar, tabiatni muhofaza qilish bo'yicha xalqaro tashkilotlar, organizmlarning o'zaro munosabatlari va oziqlanish tiplari haqida ma'lumot beriladi.
- Zamonaviy ekologik muammolar: Global, regional va mahalliy ekologik muammolar, jumladan, iqlim o'zgarishi, ozon qatlamining yemirilishi, aholi sonining o'sishi, ichimlik suvi tanqisligi, cho'llanish, pestitsidlarning salbiy ta'siri, flora va fauna yo'qolishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Samarqand shahridagi ekologik vaziyat ham tahlil qilinadi.
- Ekologik qonunlar va ularning prinsiplari: Minimum qonuni, tolerantlik qonuni, limitlovchi omillar va raqobat qonuni kabi ekologik qonunlar va ularning prinsiplari tushuntiriladi.
- O'zbekistonda bioxilma-xillikni saqlash muammolari: O'zbekistondagi ekologik omillar, bioxilma-xillikni saqlash muammolari, bioxilma-xillik bo'yicha konvensiya, O'zbekiston Qizil kitobi va qo'riqlanadigan hududlar haqida ma'lumot beriladi.
- Biosfera va uning tuzilishi: Biosfera, biomassa, noosfera tushunchalari, biosferaning tuzilishi va funksiyalari, atmosfera, gidrosfera va litosferaning roli yoritiladi. Biogeotsenozlar haqida ma'lumot beriladi.
- Atmosfera havosini muhofaza qilish: Atmosferaning ahamiyati, tarkibi, ifloslanish manbalari, atmosfera havosini muhofaza qilish bo'yicha tadbirlar ko'rib chiqiladi. Samarqand shahri misolida atmosfera ifloslanishi tahlil qilinadi.
- Suv resurslaridan oqilona foydalanish: Suvning ahamiyati, tabiatda suv aylanishi, suvning ifloslanish manbalari, Orol dengizi muammosi va suv resurslarini muhofaza qilish bo'yicha zamonaviy masalalar yoritiladi.
- Tuproqning roli: Tuproqning tabiatdagi va biosferadagi roli, tuproq resurslari, ulardan oqilona foydalanish, tuproqning ifloslanish manbalari, eroziya va cho'llanish muammolari ko'rib chiqiladi.
- Ijtimoiy ekologiya: Ijtimoiy ekologiyaning asosiy tushunchalari, rivojlanishi, vazifalari, jamiyat va tabiat o'rtasidagi munosabatlar tahlil qilinadi. Ijtimoiy ekologiya yangi yo'nalish sifatida.
- Ekologik madaniyat: Ekologik dunyoqarashni shakllantirish, tabiatga muhabbat, atrofimizdagi olamga mehr bilan munosabatda bo'lish.
- Inson salomatligi: Ekologik muhitning inson salomatligiga ta'siri, demografik muammolar, salomatlikni saqlash yo'llari.