Эколого-биологические особенности некоторых плодовых деревьев в условиях техногенного загрязнения городских экосистем

Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi hududidagi shahar ekotizimlarining ifloslanishi sharoitida meva beruvchi daraxtlarning ekologik-biologik xususiyatlarini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotlar Toshkent shahrida olib borilgan boʻlib, unda ogʻir metallar (qoʻrgʻoshin va mis) bilan ifloslangan hududlarda oʻsadigan mevali daraxtlarning fiziologik, anatomik va morfologik xususiyatlari tahlil qilingan. Kitobda shahar ekotizimlarida oʻsadigan mevali daraxtlarning barqarorligini baholash, tuproq va oʻsimliklardagi ogʻir metallarning miqdorini aniqlash, shuningdek, oʻsimliklarning fitomeliorativ roli va bioindikatsiya xususiyatlari haqida maʼlumotlar keltirilgan. Kitob ekologiya, botanika va qishloq xoʻjaligi sohalari mutaxassislari, shuningdek, talabalar va oʻqituvchilar uchun foydali boʻlishi mumkin.

Asosiy mavzular

Adabiyotlar sharhi: Ushbu bo'limda atrof-muhitning toksikologik tahlili, o'simliklarning sanoat ifloslanishiga reaksiyasi, og'ir metallarning o'simliklarga ta'siri va shaharlarni obodonlashtirishda daraxtlardan foydalanish masalalari bo'yicha adabiyotlar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, O'zbekiston sharoitida olib borilgan ekologik monitoring va fitomelioratsiya bo'yicha tadqiqotlarga ham e'tibor qaratiladi.
Tadqiqot ob'ektlari va metodlari: Tadqiqot ob'ektlari sifatida Toshkent shahrida keng tarqalgan 5 xil mevali daraxt (o'rik, behi, olcha, yong'oq va olma) tanlangan. Tadqiqotda fenologik kuzatuvlar, morfologik-anatomik tahlillar, changning unumdorligini aniqlash, suv rejimini o'rganish va tuproq hamda o'simliklardagi og'ir metallarning miqdorini aniqlash kabi metodlar qo'llanilgan.
Tajriba maydonlarining tavsifi: Tadqiqotlar Toshkent shahrining turli darajada ifloslangan ikki hududida olib borilgan: kuchli ifloslangan (General Uzakov ko'chasi) va nisbatan toza (Botanika bog'i). Tajriba maydonlari avtotrassalardan uzoqligi, transport harakati zichligi va tuproq xususiyatlari bo'yicha farqlanadi.
O'rganilgan o'simliklarning botanik va xo'jalik tavsifi: Kitobda o'rganilgan mevali daraxtlarning (o'rik, behi, olcha, yong'oq va olma) botanik xususiyatlari, tarqalishi, ekologik talablari, xo'jalik ahamiyati va navlari haqida batafsil ma'lumot berilgan.
O'simliklarning suv rejimi: Ushbu bo'limda o'rganilgan mevali daraxtlarning suvga bo'lgan talabi, transpiratsiya intensivligi, suv tanqisligi va suvni ushlab turish qobiliyati kabi suv rejimining ko'rsatkichlari tahlil qilingan. Shuningdek, tuproqning namligi va o'simliklarning suv rejimi o'rtasidagi bog'liqlik ham ko'rib chiqilgan.
O'simliklarning og'ir metallarni to'plash xususiyatlari: Kitobda o'rganilgan mevali daraxtlarning turli organlarida (barg, meva, ildiz) og'ir metallarning (qo'rg'oshin va mis) to'planish darajasi tahlil qilingan. O'simliklarning og'ir metallarni to'plash xususiyatlariga ko'ra fitomeliorativ roli va bioindikatsiya xususiyatlari baholangan.
Xulosa: Xulosa qismida tadqiqot natijalari umumlashtirilib, shahar ekotizimlarining ifloslanishi sharoitida mevali daraxtlarning barqarorligini oshirish bo'yicha amaliy tavsiyalar berilgan. Shuningdek, o'rganilgan o'simliklarning bioindikatsiya xususiyatlaridan foydalanish imkoniyatlari ham ko'rsatilgan.