Литология и литолого-фациальный анализ

Ushbu metodik qo'llanma Toshkent davlat texnika universiteti tomonidan tayyorlangan bo'lib, "LITOLOGIYA VA LITOLOGO-FACIAL ANALYSIS" kursi bo'yicha laboratoriya va amaliy mashg'ulotlarni o'tkazish uchun mo'ljallangan. Unda cho'kindi jinslarning makroskopik va mikroskopik tavsiflari, granulometrik tahlil ma'lumotlari asosida turli grafiklar tuzish, shuningdek, geologik-geofizik materiallar asosida litologik kolonnkalarni, litologo-fatsial profillarini va xaritalarini tuzish usullari bayon etilgan. Qo'llanma bakalavriat talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, ayniqsa "Geologiya va foydali qazilmalarni qidirish (neft va gaz)" yo'nalishi bo'yicha tahsil olayotgan talabalarga mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

Makroskopik jinslarning tavsifi: Ushbu mavzuda jinslarning tashqi ko'rinishi, tuzilishi, ranggi, minerallarning tarkibi, to'ldiruvchi materiallar va boshqa tashqi xususiyatlari batafsil yoritilgan. Qumtoshlar, gillalar va ohaktoshlarning makroskopik tavsiflari bo'yicha maxsus ko'rsatmalar berilgan.
Mikroskopik jinslarning tavsifi: Bu bo'limda jinslarning mikroskop ostida ko'rinishi, donachalarining shakli, ulardagi minerallarning miqdori va joylashuvi, to'ldiruvchi materiallarning xususiyatlari, jinsning tuzilishi va teksturasi kabi jihatlar o'rganiladi. Qumtoshlar, gillalar va ohaktoshlarning mikroskopik tavsiflari yoritilgan.
Gistogrammalar va taqsimot egri chiziqlarini tuzish: Qum va alevrolitli yotqiziqlarni granulometrik tahlil qilish natijalarini stolba diagrammalari yoki gistogrammalar va taqsimot egri chiziqlari ko'rinishida tasvirlash usullari bayon etilgan. Bunda fraktsiyaning kattaligi va uning miqdori aks etadi.
Uchburchakli diagrammalarni tuzish: Uchburchakli diagrammalar yordamida jinslarning uch komponentli (masalan, qum, alevrolit, gil) tarkibini ko'rsatish usuli tushuntirilgan. Bu diagrammalar jinslarning tarkibiy o'zgarishini ko'rsatishda muhim rol o'ynaydi.
Kumulyativ egri chiziqlarni tuzish: Cho'kindi jinslarning granulometrik tarkibini o'rganish uchun kumulyativ egri chiziqlarni tuzish va ulardan petrografik koeffitsiyentlarni (median, sortirovka koeffitsiyenti) aniqlash usullari bayon etilgan.
Litologik kolonnkalarni tuzish: Geologik qazishmalar ma'lumotlari asosida litologik kesmalarni tuzish yo'riqnomasi berilgan. Bunda turli jinslar turli uslubiy belgilar bilan qatlamlar bo'ylab tasvirlanadi.
Litologo-fatsial profillarini tuzish: Litologik kesmalar asosida fatsial profillar tuzish usuli tushuntirilgan. Bu profillar turli nuqtalardagi geologik kesmalarni, jinslarning tarqalishini va o'zgarishini ko'rsatadi. Neft va gaz konlarining joylashuvi ham ko'rsatilishi mumkin.
Litologo-fatsial xaritalarini tuzish: Litologik kesmalar asosida litologo-fatsial xaritalarini tuzish jarayoni bayon etilgan. Bu xaritalar ma'lum bir hududdagi cho'kindi jinslarning tarqalishini va ularning fatsial o'zgarishini ko'rsatadi.