Тuproq kimyosi
Ushbu kitob tuproq kimyosiga bag'ishlangan bo'lib, unda tuproq tarkibi, xossalari, undagi organik moddalar (chirindi), gumin kislotalari va fulvokislotalar kabi muhim elementlarning miqdorini aniqlash usullari, fraksiyalarga ajratish va ularning xususiyatlarini o'rganish laboratoriya mashg'ulotlari orqali tushuntirilgan. Kitobda talabalarga uslubiy qo'llanma sifatida foydalanish uchun nazariy ma'lumotlar, amaliy ko'rsatmalar va hisoblash formulalari keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Tuproqdagi chirindi (gumus) miqdorini aniqlash: Tuproqdagi organik moddalarning asosiy qismi bo'lgan chirindining miqdorini hajmiy xromli usul (I.V. Tyurin usuli) orqali aniqlash. Usulning mohiyati, reaktivlar, ish tartibi va hisoblash formulalari batafsil bayon etilgan.
- Tuproqdagi gumin kislotalari va fulvokislotalar miqdorini aniqlash: Tuproqdagi gumin kislotalari va fulvokislotalarning erkin va harakatchan fraksiyalarini bevosita ishqorli so'rim (NaOH) yordamida ajratib olish va miqdorini aniqlash usuli, reaktivlar va ish tartibi keltirilgan.
- Tuproqni kalsiysizlantirish: Tuproq tarkibidagi kalsiyni sulfat yoki xlorid kislotalar yordamida yuvish orqali ajratib olish usuli. Ish tartibi, reaktivlar va tekshirish usullari tushuntirilgan.
- Tuproqdagi fulvokislotalarning 1-a fraksiyasini aniqlash: Sulfat kislota (H2SO4) eritmasi orqali tuproqdagi fulvokislotalarning 1-a fraksiyasini ajratib olish va miqdorini aniqlash usuli. Ish tartibi va hisoblash formulalari keltirilgan.
- Kalsiysizlantirilgan tuproqda 2-fraksiya gumin va fulvokislotalar miqdorini aniqlash: Kalsiysizlantirilgan tuproqda qolgan 2-fraksiya gumin va fulvokislotalarni ishqoriy so'rim (NaOH) bilan ajratib olish va miqdorini aniqlash usuli. Ish tartibi va hisoblash formulalari keltirilgan.
- Qaynatilib 3-fraksiya gumin va fulvokislotalar miqdorini aniqlash: Tuproq qoldig'idan qaynatib (issiq ishqorli so'rim) 3-fraksiya gumin va fulvokislotalarni ajratib olish va miqdorini aniqlash usuli. Ish tartibi va hisoblash formulalari keltirilgan.
- Gumusning fraksiyali guruhiy tarkibi natijalarini hisoblash va umumlashtirish: Gumus fraksiyalarining miqdorini tuproqqa va organik uglerodga nisbatan hisoblash usullari, lipidlar miqdorini aniqlash formulalari keltirilgan.