Фармакогнозияни илмда ва фанда тутган ўрни
Ushbu hujjat Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan dori vositalari, dori-darmon oʻsimliklari va ularning mahsulotlari, ularning qo'llanilishi va tahlili haqida ma'lumot beradi. Farmakognoziya fanining asosiy vazifalari, oʻrganish usullari, tibbiyotda tutgan oʻrni va boshqa fanlar bilan aloqalari koʻrsatilgan. Unda turli xil dori vositalarining kimyoviy tarkibi, biologik xususiyatlari, preparatlari, ularni aniqlash usullari bayon etilgan. Qo'llanmada har bir darsning maqsadlari, rejalari va adabiyotlari keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Farmakognoziya fani va uning rivojlanish bosqichlari: Farmakognoziya fanining asosiy tushunchalari, tekshirish usullari, farmatsevt faoliyatidagi o'rni, dorivor o'simliklar va ularning zaxiralari, tayyorlashni tashkil qilish.
- Dorivor o'simliklarni yetishtirish va ularning kimyoviy tarkibi: Dorivor o'simliklarni madaniylashtirish, kimyoviy tarkibini o'rganish, biologik faol moddalarning antogenez jarayonida o'zgaruvchanligi va klassifikatsiya qilish turlari.
- Farmakognoziyani ilmiy yo'nalishlari va boshqa fanlar bilan uzviy bog'liqligi: Dorivor o'simliklardan biologik faol moddalarni ajratib olish, kimyoviy o'rganish va tibbiyotga joriy qilishda O.S.Sodiqov va S.Yu.Yunusovlarning xizmatlari.
- Dorivor o'simlik mahsulotlarining farmakognostik tahlili: Farmatsevtika korxonalarida dorivor o'simlik mahsulotlarini Davlat Standartlari asosida tahlil qilish, MTX kategoriyalari haqida tushuncha.
- Polisaxaridlar saqlovchi dorivor o'simliklar: Polisaxaridlar haqida ma'lumotlar, klassifikatsiyasi, sifat va miqdoriy tahlili, o'simlik оламида tarqalishi, va shu polisaxaridlar saqlovchi dorivor o'simliklarni tibbiyotda qo'llanilishi.
- Vitaminlar saqlovchi dorivor o'simliklar: Vitaminlar va ularning inson organizmi uchun ahamiyati, vitaminlar yetishmasligidan kelib chiqadigan kasalliklar, vitaminlar saqlovchi dorivor o'simlik mahsulotlari va ularning o'simlik olamida tarqalishi, ularni tayyorlash va dori turlari.
- Terpenoidlar saqlovchi dorivor o'simliklar: Terpenoidlarga характеристика, биогенези, классификацияси берилган. Эфир мойларини ўсимлик тўқималарида тўпланиши, уларнинг сифат ва миқдор жиҳатдан таҳлили, физик ва кимёвий хоссалари.
- Alkaloidlar saqlovchi dorivor o'simliklar: Alkaloidlarga umumiy характеристика, классификацияси, ўсимлик оламида тарқалиши. Алкалоидларга сифат ва миқдор анализи. Алкалоидлар сақловчи доривор ўсимликлар ва уларнинг маҳсулотлари.
- Fenol birikmalar saqlovchi dorivor o'simliklar: Oddiy fenolglikozidlarga xaracteristika, klassifikasiyasi, ularni fizik va kimyoviy xususiyatlari. Fenol birikmalar saklovchi dorivor o'simlik va maxsulotlarni tibetada ishlatilishi.
- Tannidlar saqlovchi dorivor o'simliklar: Tannidlar nima sababdan vaqti kelib chiqib ketishi xarakteristiyasi, klassifikatsiyasi va o'simlik organlarida bulishi.
- Oddiy zarakayf zotdagi o'simliklar va moxsulotlar: Ushbu fanga tegishli hamma kitoblar, yangidan yangi dori usimliklarni tayorlash imkoni bulgan rayonlar (viloyat, nohiya) topildi.
- G'uza turidagi giyohlarning ildizida bulgan dorilar: Masulot tayyorlash uchun rayolar (viloyat, nohiya) topildi.