Galiley va nyutonning nisbiylik prinsipi
Ushbu kitob Galiley va Nyutonning nisbiylik prinsipiga bag'ishlangan bo'lib, unda inersial sanoq sistemalarida fizik hodisalarning bir xilligi, yorug'lik tezligining doimiyligi kabi asosiy tushunchalar muhokama qilinadi. Shuningdek, Galiley almashtirishlari va Lorens almashtirishlari, relyativistik dinamikaning asosiy qonuni hamda klassik mexanikaning qo'llanish chegaralari ko'rib chiqiladi.
Asosiy mavzular
- Galileyning nisbiylik prinsipi: Inersial sanoq sistemalarida barcha mexanik hodisalar bir xil sodir bo'lishini ta'kidlaydi, bu esa sanoq sistemasining tinch yoki tekis harakatlanayotganini aniqlashning imkoni yo'qligini anglatadi.
- Nisbiylik prinsipining postulatlari: Barcha inersial sanoq sistemalarida fizik hodisalar bir xilda ro'y berishi va yorug'lik tezligining barcha inersial sanoq sistemalarida bir xil bo'lishini ifodalaydi.
- Relyativistik dinamikaning asosiy qonuni: Jism massasining tezlikka bog'liqligini ifodalaydi va Nyutonning ikkinchi qonunining relyativistik shaklini taqdim etadi.
- Klassik mexanikaning qo'llanish chegaralari: Klassik mexanika qonunlarining faqat kichik tezliklarda (yorug'lik tezligidan ancha kichik) o'rinli ekanligini va yuqori tezliklarda relyativistik mexanikaga o'tish zarurligini ko'rsatadi.
- Lorens almashtirishlari: Inersial sanoq sistemalari orasidagi koordinatalar va vaqtni bog'laydigan almashtirishlar bo'lib, Galiley almashtirishlarining umumiyroq holidir.
- Tezliklarni qo'shish qoidasi: Relyativistik nazariyada tezliklarni qo'shish qoidasi klassik mexanikadagidan farq qiladi va yorug'lik tezligining oshib ketishiga yo'l qo'ymaydi.