Umumiy yer bilimi

Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi tomonidan geografiya yoʻnalishi talabalari uchun tavsiya etilgan "Umumiy yer bilimi" fanidan maʼruzalar matnidir. Unda geografiya fanining predmeti, oʻrganish obyekti, boshqa fanlar bilan aloqasi, geografik qobiq va uning xususiyatlari, fanlar tizimi, tadqiqot usullari, Markaziy Osiyo allomalarning geografiyaga qoʻshgan hissalari va Oʻzbekiston milliy geografiyasining zamonaviy asoslari kabi mavzular yoritilgan.

Asosiy mavzular

Umumiy yer bilimi predmeti - geografik qobiqni o'rganadigan fan ekanligi: Geografiya fani predmeti, o'rganish obyekti, boshqa geografiya fanlari bilan aloqasi. Geografik bilimlarning o'ziga xosligi, hozirgi zamon geografiya fanlari. Geografik qobiq va uning xususiyatlari. Yer yuzasining tabiati va xo'jaligini o'rganadigan fanlar kompleksi.
Geografiya fani predmeti, ilmiy geografiya bilimlarning o'ziga xosligi: Geografiya-maktab geografiyasidan hozirgi Ilmiy geografiyaga. Fan, fanshunoslik-Geografiya ilmiy bilimlar tizimi. Geografik tadqiqotlarning obyekti va predmeti. Geografik qobiq va uning strukturasi. Geografik qobiqning boshqa Yer qobiqlaridan farqi. Geografik bilimlarning o'ziga xosligi.
Geografiya fanlarining tuzilmasi va tasnifi: Ilmiy bilim soxalarining tarmoklarga bulinishi va integratsiyasi. Fanlarni tasniflash masalalari tarixidan. Geografiya fanlarining bulinmalari tabiiy-ilmiy fanlari bulinmasi. Ijtimoiy-Iktisodiy fanlari bulinmasi. Tabiat va jamiyat geografiya fanlari.
Tabiiy geografiyaning fan sifatida asosiy shatrlari. Tatqiqot uslublari: Mustaqil fan sifatida rivojlanishini to'rt sharti. Geokomplekslar-geosestemalar haqidagi ta'limotning mohiyati. Geosestemalarning ikki tipi va uch bosqichi. Tabiiy geografiyaning yetakchi tamoillari. Asosiy umum geografiya qonuniyatlari.
Buyuk geografik kashfiyotlar davri va geografiya: Buyuk geografik kashfiyotlarning geografiya fani uchun ahamiyati. Yangi davr kapitalizm rivojlana boshlagan davrda geografiya. Eng yangi davr geografiyasi. Hozirgi davr geografiyasining rivojlanish tendensiyalari. Ilmiy maktablar va yo'nalishlar.
O'rta osiyolik allomalarning asarlarida geografiyaning rivojlantirish: Muxammad muso al-xorazmiy –shark geografiyasining asoschisi. Jayxoniy, narshaxiy asarlarida va “ xudud al-olam da geografik talkin. Abu rayxon beruniyning geografik merossi. Maxmud kashkariyning devonu lugatit turk asarida geografiya. Temuriylar davrida geografiyani rivojlanishi. Boburnoma -milliy geografini shox asari. Yangi davrdaa maxalliy olimlarninggeografik ishlari. Istiklol va geografiya.
Umumiy yer bilimining tadqiqot usullari: Tadqiqot metodlarini tasniflash masalalari umumilmiy va umumgeografik metodlar. Umumiy yer bilimi-tabiiy geografiyaning fanlararo matematik metodlar geokimyoviy metod, geofizik metod modellashtirish metodlar. Qiyosiy, o'xshatish tarixiy va tizimli metodlar. Dala-ekspidettsiya metodi labaratoriya hamda kartografik metod.