Методические указания к лабораторным работам по дисциплине «Кристаллография, минералогия, геохимия» для студентов бакалавриата направления образования 5440800-Геология и поиски месторождений полезных ископаемых
Ushbu kitob mineralogiya, kristallografiya va geokimyo fanlariga bag'ishlangan bo'lib, unda kristallarning simmetriyasi, shakllari, kimyoviy formulalari va tashqi belgilarini aniqlash usullari batafsil yoritilgan. Kitob laboratoriya mashg'ulotlari uchun qo'llanma sifatida tuzilgan bo'lib, geologiya yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Kristallarning simmetriyasi: Kristallarning simmetriya elementlari, simmetriya o'qlari va tekisliklari, murakkab simmetriya turlari va ularni aniqlash usullari ko'rib chiqiladi.
- Kristallografik kategoriyalar va singoniyalar: Kristallografik sinflar va singoniyalarning tasnifi, ularning simmetriya elementlariga bog'liqligi, turli singoniyalarga mansub minerallarning xususiyatlari yoritiladi.
- Oddiy shakllarni aniqlash: Kristallarning oddiy shakllari (monoedr, pinakoid, diedr, prizmalar, piramidalar va h.k.) va ularni tasvirlash usullari keltirilgan.
- Sun'iy kristallarni o'stirish: Kristallarni sun'iy ravishda o'stirish usullari, to'yingan eritmalardan kristallanish jarayoni, kristallanish markazlarini boshqarish va sifatli kristallar olish yo'llari tushuntirilgan.
- Mineralogiya muzeyini ko'zdan kechirish: Mineralogiya muzeyining tuzilishi, ekspozitsiyalarning tematik bo'limlari, minerallarning fizik xususiyatlari, kimyoviy tarkibi va geokimyoviy klassifikatsiyasi haqida ma'lumot beriladi.
- Minerallarni tashqi belgilariga ko'ra aniqlash: Minerallarning rangi, qattiqligi, zichligi, yaltiroqligi, sinishi va boshqa tashqi belgilarini aniqlash usullari, shuningdek, dala sharoitida minerallarni aniqlash bo'yicha amaliy maslahatlar beriladi.
- Mineralning kimyoviy formulasini hisoblash: Mineralning kimyoviy analiz natijalariga asoslanib, uning empirik formulasini hisoblash usullari, atom og'irliklari va valentlik tushunchalari bilan bog'liqlik yoritilgan.
- Payal naychasi yordamida minerallarni aniqlash: Payal naychasi yordamida minerallarni qizdirish orqali ularning xususiyatlarini aniqlash, hosil bo'ladigan qoplamalar va rangli alangalarni kuzatish, shuningdek, metallarning hosil bo'lishini aniqlash usullari bayon etilgan.
- Mineralning solishtirma og'irligini aniqlash: Mineralning solishtirma og'irligini aniqlashning turli usullari (gidrostatik tortish, piknometr yordamida aniqlash va h.k.), ushbu ko'rsatkichning mineralogik ahamiyati va uni hisoblash formulalari keltirilgan.
- Laboratoriya tadqiqotlarining batafsil usullari: Mineralogik tadqiqotlarda qo'llaniladigan zamonaviy laboratoriya usullari (spektrografiya, rentgenografiya, termik analiz va h.k.) va ularning asosiy prinsiplari haqida ma'lumot beriladi.
- Mineralning tavsifini yozish: Mineralning barcha asosiy xususiyatlarini (nomi, kimyoviy formulasi, singoniyasi, qattiqligi, zichligi, rangi, yaltiroqligi, hosil bo'lishi, qo'llanilishi va h.k.) o'z ichiga olgan to'liq tavsifini tuzish bo'yicha ko'rsatmalar beriladi.