Тупроқшунослик

Ushbu qo'llanma pedagogika institutlarining geografiya ta'lim yo'nalishlarida o'tiladigan tuproqshunoslik kursi dasturi bo'yicha, asosan ma'ruza, laboratoriya mashg'ulotlari va dala praktikasidan iborat. Qo'llanmada tuproqning kimyoviy, fizik, va fizik-mexanik xossalarini o'rganish va ularni aniqlashga oid laboratoriya mashg'ulotlari hamda tuproqni dalada, tabiiy holatida tekshirish metodikasi bayon etiladi. Laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish uchun kerak bo'ladigan muhim reaktivlarni tayyorlash to'g'risida ham ma'lumotlar beriladi.

Asosiy mavzular

Tuproqshunoslik: Tuproqni laboratoriyada analiz qilish va uning tarkibidagi mexanik zarralar hamda ayrim birikmalarning miqdori va unumdorligini o'rganishga doir masalalar.
Tuproqdan chirindi kislotalarini ajratib olish: Tuproq chirindisidagi har xil organik kislotalarni turli usullar bilan ajratib olib, ularning sifatini va xossalarini o'rganish.
Tuproq kolloidi, suspenziyasi va kolloidlar koagulyasiyasi: Tuproq tarkibidagi mineral, organik va organomineral zarralarning diametri va xossalari.
Tuproqning singdirish qobiliyati va unga doir tajribalar: Tuproqning eritma va gazlardagi moddalarni o'z zarralari yordamida ushlab qolish qobiliyati.
Tuproq reaksiyasini aniqlash: Tuproqning kislotali, neytral va ishqoriy bo'lishi o'simliklar hayotida katta rol o'ynaydi.
Tuproqning karbonatligini aniqlash: Tuproqning karbonatligi, asosan tuproq tarkibidagi karbonat (CaCO3) va magniy karbonat (MgCO3) singari birikmalarga bog'liq.
Suvli so'rim analizi: Tuproqning sho'rlanishiga sabab bo'lgan suvda oson eriydigan tuzlarni aniqlash.
Tuproqning fizik va fizik-mexanik xossalari: Tuproqning muhim fizik xossalarini o'rganish va aniqlash, tuproqning unumdorligini oshirish uchun tadbirlar.
Tuproq strukturasini aniqlash: Tuproqning mexanik tarkibidagi mayda mineral zarralar turli faktorlar ta'sirida bir-biriga yopishib, donador holatga o'tadi.
Tuproqning havo xossalari: Tuproqning havo sig'imi va havo o'tkazuvchanligini o'rganish.
Tuproqning suv xossalari: Tuproqning suvni singdirishi, harakatlantirishi va bug'latish qobiliyati.
Tuproq namligini aniqlash: Turli tuproqlarda va ayrim gorizontlarda namlik darajasi har xil bo'ladi.
Tuproqning suv o'tkazishi va suv o'tkazuvchanligini hamda nam sig'imini aniqlash: Tuproqning suvni o'tkazish va ushlab qolish xususiyatlari.
Tuproqning suv bug'latish xossasini aniqlash: Tuproq qatlamlaridan bug'lanish yo'li bilan namning sarf bo'lishi.
Tuproqning ilashimligini aniqlash: Tuproq bo'lakchalarining bir-biridan ajralib ketishiga qarshi turish xususiyati.
Tuproqning yopishqoqligini aniqlash: Tuproqning ish qurollariga yopishib qolishi.
Tuproqning ko'pchishini aniqlash: Tuproqning suv ta'sirida o'z hajmini oshirish xususiyati.
Tuproqni dalada tekshirish: Tuproqni tabiiy sharoitda o'rganish, uning morfologik belgilari, xossalari.
Tuproqning muhim kimyoviy xossalarini aniqlash va tuproq namunalarini olish: Tuproq tarkibidagi karbonat, sulfat, xlorid singari tuzlarning bor-yo'qligini aniqlash, tuproq eritmalarining reaksiyasi.