Avtomobillarda yuk va passajirlarni tashish asoslari
Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Andijon mashinasozlik instituti “Yer usti transport tizimlari” kafedrasi tomonidan tayyorlangan bo‘lib, “Avtomobillarda yuk va passajirlarni tashish asoslari” fanidan uslubiy ko‘rsatma hisoblanadi. Unda 5310600 Yer usti transport tizimlari va ularning ekspluatatsiyasi (avtotransport) yo‘nalishi talabalari uchun laboratoriya mashg‘ulotlarini bajarish bo‘yicha ko‘rsatmalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Transport vositalari ekspluatatsion xususiyatlari: Transport vositalarining ekspluatatsion xususiyatlarini chuqurroq o‘rganish, texnik tayyorgarlik koeffitsienti, foydalanish koeffitsienti va boshqa ko‘rsatkichlarni hisoblash.
- Yuk tashish marshrutlarini tuzish: Yuk tashish yo‘nalishlarini sxemasini chizish, ishlatish ko‘rsatkichlarini aniqlash, yuk tashish unumdorligini baholash.
- Transport vositasi unimiga texnik-ekspluatatsion ko‘rsatkichlar ta’siri: Harakatdagi tarkib unumdorligiga ta’sir etuvchi omillarni, texnik tezlik, yuk ko‘tarish qobiliyati, yo‘ldan foydalanish koeffitsienti kabi ko‘rsatkichlarni o‘rganish.
- Transport vositasini tanlash: Turli transport vositalarini (bortli, o‘ziag‘darar) solishtirish, ularning afzalliklari va kamchiliklarini aniqlash, transport vositasini samarali tanlash mezonlarini belgilash.
- Transport vositalarining marshrutlardagi ish ko‘rsatkichlarini hisoblash: Mayatnikli marshrutlar, orqaga bo‘sh qatnovchi transport vositalari ishlashini hisoblash, marshrutdagi asosiy ko‘rsatkichlarni aniqlash.
- Avtokorxona ishlab chiqarish dasturi va yuk va passajir tashish tarifini hisoblash: Avtokorxonaning ishlab chiqarish dasturini tuzish, yuk va yo‘lovchi tashish tariflarini hisoblash, ularni bozor narxlari bilan solishtirish.
- Transport vositasi harakat grafigini tuzish: Avtobus harakat grafigini tuzish, yo‘nalishdagi avtobuslar sonini aniqlash, qatnovlar oralig‘ini belgilash.
- Shaharlararo yuk tashishni tashkil qilish: Shaharlararo yuk tashishning tashkiliy asoslari, yuk avtostansiyalari vazifalari, yuk tashishda harakatdagi tarkibni tanlash.
- Passajirlar oqimini kuzatish va tahlil qilish: Marshrutdagi yo‘lovchilar oqimini kuzatish, yo‘lovchi oqimini aniqlash va tahlil qilish.
- Marshrutda ishlovchi avtobuslar soni va harakat intervalini aniqlash: Marshrutda ishlovchi avtobuslar sonini aniqlash, avtobuslar harakat intervalini belgilash, yo‘nalishdagi ish davomiyligini hisoblash.