Transport vositalarining tortish dinamikasi xususiyatlarining hisobi
Ushbu matnda sistem dinamikasi haqida ma'lumot berilgan. Unda sistem dinamikasining ta'rifi, murakkab sistemalarni o'rganishdagi ahamiyati, sistem elementlari va ularning o'zaro ta'siri, sabab-oqibat aloqalari, teskari aloqalar, kechikishlar va boshqa omillar haqida so'z boradi. Sistem dinamikasida kompyuter modellashtirishga alohida e'tibor qaratiladi. Shuningdek, ushbu matnda sistem dinamikasining yaratilish tarixi, Jay Forresterning hissasi, "Dinamika shahri" kitobi va Рим klubining ishlari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Model elementlarining ta'rifi va ularni qurish tamoyillari ham batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Sistem dinamikasining ta'rifi va mohiyati: Sistem dinamikasi murakkab sistemalarni o'rganish, ularning vaqt o'tishi bilan o'zgarishini va sistem elementlarining tuzilishi va o'zaro ta'siriga bog'liqligini o'rganadi. Unga sabab-oqibat aloqalari, teskari aloqalar va kechikishlar kiradi.
- Sistem dinamikasining tarixi: Ushbu yo'nalish 1950-yillarda Jay Forrester tomonidan yaratilgan bo'lib, korporatsiyalarning muvaffaqiyati va mag'lubiyatining asosiy sabablarini aniqlashga qaratilgan edi. Keyinchalik u shaharlar va global muammolarni modellashtirish uchun ham qo'llanila boshlandi. Рим klubining ishlari ham muhim rol o'ynaydi.
- Sistem dinamikasi modelining elementlari: Sistem dinamikasi modeli bir nechta abstrakt elementlardan iborat bo'lib, ular sistemadagi jamg'armalar (darajalar), darajalarni o'zgartiruvchi oqimlar, qaror qabul qilish funksiyalari (klapanlar), axborot kanallari, kechikishlar va yordamchi o'zgaruvchilarni o'z ichiga oladi.
- Modellarni qurish tamoyillari: Modellarni qurishda tizimning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olish kerak: vaqtinchalik bog'liqlik, kuchaytirish, ma'lumot buzilishi. Model o'zgaruvchilari tizim o'zgaruvchilariga mos kelishi va bir xil birliklarda o'lchanishi kerak. Pul oqimlari va tovar oqimlarini alohida ko'rib chiqish zarur.