Эжинияз шыгармаларындагы антропонимлердин лексика-грамматикалык озгешеликлери
Ushbu dissertatsiya qorqalpoq adabiyoti klassik shoiri Ajiniyozning asarlarida qo'llanilgan antroponimlar (odam ismlari)ning leksik-grammatik xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda antroponimlarning leksik tarkibi, tarixiy kelib chiqishi, grammatik tuzilishi va semantik-tematik jihatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, ismlarning qo'llanilish sabablari, urf-odatlar bilan bog'liqligi kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
Asosiy mavzular
- Ajiniyoz ijodining o'ziga xosligi: Qoraqalpoq adabiyotida XIX asrda yuz bergan o'zgarishlar, Ajiniyozning adabiyotga qo'shgan hissasi va uning asarlarining o'ziga xos xususiyatlari haqida ma'lumot beriladi. Ajiniyozning yozma adabiyotni boshlab berganligi va o'z asarlarida xalq og'zaki ijodidan foydalanganligi ta'kidlanadi.
- Ajiniyoz asarlarida qo'llanilgan antroponimlar: Asarda qo'llanilgan antroponimlarning ahamiyati, ularning leksik tarkibi, kelib chiqishi va qo'llanilish sabablari tahlil qilinadi. Ismlarning turli davrlarda qanday o'zgarib kelganligi va ularning semantik xususiyatlari ko'rsatiladi. Shuningdek, antroponimlarning til tizimida tutgan o'rni va ularning o'rganilish darajasi aniqlanadi.
- Antroponimlarning leksik tarkibi: Ajiniyoz asarlarida qo'llanilgan antroponimlarning leksik tarkibi tahlil qilinadi va ular quyidagi guruhlarga bo'linadi: o'z so'zlik qatlami, turkiy-mongol tillariga o'rtaq qatlam, arabcha qatlam, forscha qatlam va aralash qatlam. Har bir qatlamga oid ismlarning xususiyatlari va kelib chiqishi ko'rsatiladi.
- Antroponimlarning grammatik-struktural qurilishi: Ajiniyoz asarlaridagi antroponimlarning grammatik tuzilishi o'rganiladi. Ularning morfologik usuli (affiksatsiya, so'z qo'shish, abbreviatsiya) va morfemik bo'lmagan usuli ko'rib chiqiladi. Har bir usulning xususiyatlari misollar bilan tushuntiriladi.
- Antroponimlarning leksik-tematik xususiyatlari: Ajiniyoz asarlaridagi odam ismlarining leksik-tematik xususiyatlari tahlil qilinadi. Ularning ma'nolari, qo'llanilish sabablari, yaxshi tilaklar va orzular bilan bog'liqligi ko'rsatiladi. Shuningdek, turli dinlar va madaniyatlar bilan aloqalari ham o'rganiladi.