Темурбек эъзозлаган навруз
Maqolada Temurbek davrida Navro‘z bayramining nishonlanishi, unda qozonning o‘rni va ahamiyati haqida so‘z boradi. Qozon nafaqat uy-ro‘zg‘or buyumi, balki oila totuvligi, rizq-ro‘zi va birlik ramzi sifatida qadrlangan. Maqolada qozonning turlari, tayyorlanishi, ishlatilishi va unga oid urf-odatlar, maqollar ham keltirilgan. Shuningdek, turli davrlarda qozonning ahamiyati, Navro‘z marosimlarida qozondan foydalanish, Sohibqiron Amir Temur tomonidan qozonlarga berilgan e’tibor va qozon to‘ldirish marosimi haqida ma’lumotlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Qozonning ta'rifi va turlari: Qozon turli taomlar pishirish, tayyorlash va suv isitish uchun ishlatiladigan ro'zg'or buyumi. Uning shakli va hajmiga qarab turlarga bo'linadi: kichik qozon, ma'raka qozoni, oshqozon va boshqalar. Asosan cho'yandan, shuningdek, mis, alyumin va boshqa metallardan tayyorlanadi.
- Qozon bilan bog'liq urf-odatlar va iboralar: O'zbeklar orasida qozon bilan bog'liq ko'plab ibora va maqollar mavjud: "Qozonda bo'lsa, cho'michga chiqadi", "Qozon o'g'irlagan qutildi, cho'mich o'g'irlagan tutildi" va hokazo. Kundalik hayotda "Qozon osish", "Qozon qaynish" kabi iboralar qo'llaniladi.
- Qadimgi O'zbekistonda qozon: Qadimda sopol, tosh (marmar), bronza qozonlardan foydalanilgan. Miloddan avvalgi davrlarga oid bronza qozonlar topilgan. Qozonlar diniy marosimlar yoki hayotiy ehtiyojlar tufayli yaratilgan.
- Temurbek davrida qozon: Temurbek Navro'z bayrami arafasida maxsus qozonlar quyilgan. Bu qozonlarda asosan sumalak va halim pishirilgan. Sohibqiron tomonidan yasatilgan doshqozonlardan Navro'z ayyomida "qozon to'ldi" marosimida foydalanilgan.
- Qozon to'ldi marosimi: "Qozon to'ldi" marosimi oila davrasida o'tkazilgan. Unda har bir oila o'z imkoniyatiga qarab tansiq taom pishirgan va qozon to'la bo'lishiga e'tibor berilgan. Bu marosimda pishirilgan taomlar qo'ni-qo'shnilarga tarqatilgan.