Синтаксис словосочетания и простого предложения

Ushbu qo'llanma O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan bo'lib, unda rus tilining sintaksis qoidalari, so'z birikmalari va oddiy gaplarning tuzilishi, turlari hamda ularni o'rganishning turli aspektlari batafsil yoritilgan.

Asosiy mavzular

Sintaksis predmeti: Sintaksisning grammatikadagi o'rni, so'zlarning birikish usullari, so'z birikmalari va gaplarning tuzilishini o'rganish.
Sintaktik birliklar tizimi: Sintaktik birliklarning klassifikatsiyasi, so'z birikmalari va gaplarning o'zaro munosabatlari.
Sintaktik aloqa va munosabatlar: So'z birikmalari va gaplar tarkibidagi so'zlar o'rtasidagi bog'lanish turlari, ularning ifoda usullari.
Sintaktik aloqa vositalari: So'z shakllari, predloglar, yuklamalar, intonatsiya va boshqa sintaktik aloqa vositalari.
Sintaktik birliklarning grammatik ma'nosi: Sintaktik birliklarning ifoda etadigan ma'nolari, grammatik kategoriyalarning sintaksisdagi roli.
Sintaktik birliklarni o'rganish aspektlari: Sintaktik birliklarni mantiqiy, strukturaviy, kommunikativ va strukturaviy-semantik aspektlarda o'rganish.
So'z birikmasi sintaksisi: So'z birikmalarining tuzilishi, turlari (kelishuv, boshqaruv, moslashuv), ularning grammatik ma'nolari.
Oddiy gap sintaksisi: Gapning tuzilishi, gapning bosh va ikkinchi darajali bo'laklari, gap turlari (darak gap, so'roq gap, buyruq gap), gapning emotsional bo'yog'i, gapning to'liqligi va boshqa xususiyatlari.
Gapning bosh bo'laklari: Ega va kesimning ifoda usullari, ularning gapdagi o'rni va ahamiyati.
Gapning ikkinchi darajali bo'laklari: To'ldiruvchi, aniqlovchi, hol, ularning ifoda usullari, gapdagi o'rni va ahamiyati.
Bir tarkibli gaplar: Ega yoki kesimdan birining ishtirok etishi asosida tuzilgan gaplar, ularning turlari va xususiyatlari.
Murakkablashtirilgan gaplar: Uyushiq va ajratilgan bo'laklar, kirish so'zlar va gaplar, undalmalar ishtirokida tuzilgan gaplar.