Конструкцион материаллар технологияси
Ushbu kitob "Konstruktsion materiallar texnologiyasi" fanini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda materialshunoslik asoslari, metallarning ichki tuzilishi, sinash usullari, qotishmalar, termik ishlov berish, kimyoviy-termik ishlov berish, rangli metall qotishmalari, plastmassalar, quymakorlik, bosim bilan ishlash, payvandlash va kesish kabi mavzular yoritilgan. Kitobda nazariy ma'lumotlar bilan bir qatorda, sanoatda qo'llaniladigan texnologik jarayonlar, uskunalar va materiallarning xususiyatlari ham keltirilgan. Talabalarga va soha mutaxassislariga mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Cho`yan ishlab chiqarish. Domna pechi: Cho`yan ishlab chiqarish texnologiyasi, domna pechining tuzilishi va ishlash prinsipi, ishlatiladigan materiallar (yoqilg`i, flyus, o`tga chidamli materiallar), domna pechida sodir bo`ladigan jarayonlar, cho`yan turlari va ishlatilish sohalari.
- Rangli metallar metallurgiyasi: Rangli metallar va ularning tasnifi, mis ishlab chiqarish (boyitish, eritish, tozalash), alyuminiy ishlab chiqarish (oksidlarni olish, elektroliz), magniy ishlab chiqarish usullari.
- Metallarning ichki tuzilishi va sinash usullari: Metallarning amorf va kristall tuzilishi, kristall panjaralar, nuqsonlar, kristallanish, polimorfizm, qattiqlikni aniqlash usullari (Brinell, Rokvell, Vickers).
- Qotishmalar: Qotishmalar tushunchasi, ichki tuzilishi (bir fazali, ko`p fazali), fazalar qoidasi, eritmalar, mexanik aralashmalar, ertektik qotishmalar.
- Po`latni termik ishlash: Termik ishlash turlari (yumshatish, normallash, toblash, bo`shatish), harorat diagrammalari, po`latlarning o`zgarishlari, texnologik jarayonlar.
- Qotishmalarni kimyoviy-termik ishlash: Kimyoviy-termik ishlashning mohiyati va davrlari, sementitlash (uglerodlash), azotlash, xromlash, sianlash.
- Rangli metall qotishmalari. Metallar korroziyasi va ularga qarshi kurash: Latunlar, bronzalar, alyuminiy qotishmalari, korroziya turlari va ulardan himoya qilish usullari.
- Plastmassalar: Plastmassalar tushunchasi, tarkibi, turlari (termoplastik, termoreaktiv, to`ldirilgan), ishlatilish sohalari.
- Quymakorlik: Quymakorlik jarayonlari, bir martalik qoliplar, model va sterjen tayyorlash, quyish usullari (kokillarga quyish, markazdan qochirma quyish, bosim ostida quyish, eruvchi model ostida quyish).
- Metallarni bosim bilan ishlash: Plastik deformatsiya, rekristallanish, prokatlash, presslash, kiryalash, texnologik jarayonlar, uskunalar.
- Elektr yoy yordamida payvandlash usullari: Payvandlash usullari (flyus qatlami ostida, elektr shlak yordamida, himoya gaz yordamida), elektron nur va lazer yordamida payvandlash, elektr kontakt payvandlash, diffuzion payvandlash.
- Qoplashning mexanizatsiyalashgan usullari. Gaz bilan payvandlash va kesish: Gaz alangasida payvandlash, atsetilen ishlab chiqarish, payvand chokda uchraydigan nuqsonlar, metallarni kavsharlash.
- Metallarning kesib ishlash va metall qirquvchi dastgohlar: Kesib ishlash turlari (yo`nish, randalash, o`yish, parmalash, frezalash, jilvirlash), metall kesuvchi dastgohlar, keskichlar.
- Zenkerlash va razvyortkalash: Zenkerlash va razvyortkalash jarayonlari, asboblar, qo`llanilish sohalari.