Injenerlik geоdeziyasi
Ushbu kitob injenerlik geodeziyasi faniga bag`ishlangan bo`lib, unda geodeziya fanining asosiy vazifalari, usullari va qurilish sohasidagi ahamiyati yoritilgan. Kitobda geodeziya fanining tarixi, boshqa fanlar bilan aloqasi, yer yuzasini plan va kartada tasvirlash, orientirlash, joyda chiziq o`lchash, nivelirlash va qurilishda injenerlik-geodezik ishlar kabi masalalar batafsil bayon qilingan.
Asosiy mavzular
- Geodeziya fani va uning vazifalari: Geodeziya fanining xalq xo`jaligidagi ahamiyati, tarixi, boshqa fanlar bilan munosabati, yerning shakli va kattaligini o`rganish, yer yuzasidagi nuqtalarning o`rnini aniqlash, yer yuzasini karta va planlarga tushirish kabi masalalar ko`rib chiqiladi.
- Yer yuzasini plan va kartada tasvirlash: Yerning shakli va o`lchamlari, geodeziyada qo`llaniladigan koordinatalar sistemasi, joyning plani, kartasi va profili, masshtablar haqida ma'lumot beriladi.
- Orientirlash: Joyda chiziqning yo`nalishini aniqlash, meridianlar yaqinlashish burchagi, direktsion burchaklar, haqiqiy va magnitaviy azimutlar haqida tushunchalar beriladi.
- Joyda chiziq olish va o`lchash: Chiziq olish, chiziq o'lchash qurollari, qiya chiziqning gorizontal qo`yilishini aniqlash, invar sim bilan chiziq o`lchash, bevosita o`lchab bo`lmas masofani aniqlash usullari yoritiladi.
- O`lchash xatoliklari nazariyasi haqida ma`lumot: O`lchash va uning turlari, o`lchash xatolari va turlari, teng aniqlik o`lchash, teng aniqsiz o`lchash kabi masalalar ko`rib chiqiladi.
- Gorizontal burchaklarni o`lchash: Gorizontal burchak o`lchash mohiyati, teodolit va uning qismlari, teodolit turlari, teodolitni sinash va uni tekshirish, burchak o'lchash usullari, teodolit s`yomkasi va usullari haqida ma'lumot beriladi.
- Vertikal s`yomka: Vertikal s`yomkaning mohiyati, nivelirlar va ularning turlari, asbob balandligi va gorizonti, nivelir reykalari, geometrik nivelirlash kabi masalalar yoritiladi.
- Davlat geodezik tayanch shaxobchalari: Geodezik tarmoqlar haqida tushuncha, balandlik yoki nivelirlash tarmoqlari, geodezik tarmoqlarni zichlash, geodezik tarmoqlarni mahkamlsh kabi masalalarga to`xtalib o`tiladi.
- Qurilishda injenerlik-geodezik ishlar: Inshootni qurishdan oldingi va qurilish jarayonidagi geodezik ishlar, rejalash, balandlik bo`yicha ishlar va ularni bajarish usullari ko`rsatilgan.