Informatika

Ushbu kitobda CSS (Cascading Style Sheets) texnologiyasi asoslari, kaskad jadvallar stilining yaratilishi va rivojlanishi tarixi, hamda CSSni HTML hujjatlarida qo'llash usullari batafsil yoritilgan. CSSning maqsad va imkoniyatlari tushuntirilgan, Content va dizayn tushunchalari, inline, embedding, linking, import kabi kalit so'zlar bilan tanishtiriladi.

Asosiy mavzular

• Hujjatning mazmuni va uning dizayni: Hujjat mazmuni (Content) - bu hujjatning mazmunini ifodalovchi axborotlardan tashkil topgan qismi bo'lib, unda tekst, rasm, jadval, grafika bo'lishi mumkin. Dizayn esa hujjatning axborotli qismini biror-bir qurilmada aks ettirish usuli.
• Kaskad jadvallar stilining yaratilishi va rivojlanishi tarixi: Kaskad jadvallar stilining yaratilish tarixi 1996 yildan boshlanadi va bugungi kunda ham rivojlanishda davom etmoqda. Bu davrda HTML va CSS standartlari bir necha bor yangilangan va takomillashgan.
• CSS ni HTML hujjatda qo'llash: CSSni HTML hujjatda qo'llashning bir nechta usullari mavjud: bog'lash (linking), hujjatning ichiga joylashtirish (embedding), HTML tegning o'zida bevosita bezash stili (inline), import.
• Selektorlar va ularning tiplari: CSSda selektorlar HTML elementlarini tanlash va ularga stil berish uchun ishlatiladi. Selektorlar element bo'yicha, klass bo'yicha, ID bo'yicha va boshqa ko'plab usullar bilan aniqlanishi mumkin.
• Psevdoklasslar va psevdoelementlar: Psevdoklasslar va psevdoelementlar HTML elementlariga maxsus holatlarda stil berish uchun ishlatiladi. Psevdoklasslar elementning holatini (masalan, :hover), psevdoelementlar esa elementning qismlarini (masalan, ::first-letter) belgilaydi.
• CSS hususiyatlari: CSSda ranglar, fon, shriftlar, matn va intervallar kabi elementlarning ko'rinishini boshqarish uchun ko'plab hususiyatlar mavjud.
• Bloklarni formatlash: CSS yordamida blok elementlarining o'lchamlari, hoshiyalari, chegaralari va otstuplarini boshqarish mumkin.
• Bloklarni joylashtirish usullari: CSSda blok elementlarini sahifada joylashtirishning turli usullari mavjud: normal oqim, nisbiy pozitsiya, absolyut pozitsiya, suzuvchi bloklar va boshqalar.
• Jadval uchun display hususiyatning qiymatlari: CSS yordamida jadvallarni formatlash va ularning elementlarini boshqarish mumkin.
• XML asoslari: XML (Extensible Markup Language) - ma'lumotlarni saqlash va uzatish uchun ishlatiladigan til. XML hujjatlari iyerarxik strukturaga ega va teglar yordamida belgilanadi.
• XML nomlar: XMLda element va atributlarga nom berish qoidalari qat'iy belgilangan.
• Elementlarni e'lon qilish. Hujjatning tipini aniqlash: XML hujjatning tipini aniqlash uchun DTD (Document Type Definition) ishlatiladi. DTD hujjatda qanday elementlar va atributlar mavjudligini belgilaydi.
• XML atributlarni e'lon qilish: XML elementlariga atributlar qo'shish orqali ularning mazmunini kengaytirish mumkin. Atributlar elementning xususiyatlarini belgilaydi.
• XSLT shakl almashtirish tili: XSLT (Extensible Stylesheet Language Transformations) - XML hujjatlarini boshqa formatlarga (masalan, HTML) o'zgartirish uchun ishlatiladigan til.
• Mohiyatlarni aniqlash: XML hujjatlarida mohiyatlar (entities) - takrorlanadigan qismlarni belgilash va ulardan foydalanish uchun ishlatiladi.
• XHTML: XHTML (Extensible HyperText Markup Language) - HTMLning XMLga asoslangan versiyasi. XHTML qat'iy sintaksis qoidalariga ega va veb-sahifalarni yaratishda yanada tartibli yondashuvni ta'minlaydi.